مخزین سپتیک تانک یکی از اجزای اصلی برای استفاده از شیوه تصفیه سپتیک تانک است. در مکان‌هایی که دسترسی به شبکه‌ی فاضلاب وجود ندارد، از شیوه‌های متعددی برای تصفیه فاضلاب استفاده می‌کنند که یکی از شیوه‌های رایج استفاده از سپتیک تانک است. استفاده از سپتیک تانک بار آلایندگی فاضلاب را کاهش می‌دهد و اجازه نمی‌دهد به صورت مستقیم وارد طبیعت (خاک یا آب) شود و آن را آلوده کند. راهکار کلی در استفاده از مخزن سپتیک تانک برای تصفیه فاضلاب این است که در این مخزن‌ها آلاینده‌های موجود به مواد تجزیه‌پذیرتر مثل گاز متان … تبدیل می‌شوند.
نقش مخزن سپتیک تانک در تصفیه فاضلاب

به منظور جدا کردن اجرام شناور یا سایر مواد معلق در فاضلاب ابتدا این مواد در مخزن سپتیک تانک در یک محیط آرام قرار می‌گیرند و جدا می‌شوند. فضای بسته‌ی مخزن این امکان را فراهم می‌کند تا باکتری‌های بی‌هوازی اجرام معلق را به عناصر ساده‌تر تجزیه نمایند. در این حین به تدریج مواد سنگین‌تر تجزیه و مواد شناور نیز روی آب شناور می‌مانند از آن جدا می‌شوند. لذا می‌توان گفت که مخزن سپتیک تانک دو قسمت دارد که در یک بخش آن بخش تجمع لجن و اجرام معلق، بخش زلال‌سازی. پس از جدا شدن اجرام شناور و ته‌نشین شدن لجن، آب وارد بخش دیگر مخزن می‌شود تا عمل تصفیه تکمیل و پساب آن دفع شود.

پساب مخزن سپتیک تانک، هر چند مناسب آشامیدن نیست، اما مواد مضر آن جدا می‌شود و می‌توان آن را با عبور از صافی‌های شنی یا روش‌های دیگر زلال‌سازی و نهایتاً از طریق یک چاه جذبی به طبیعت بازگرداند. این آب برای طبیعت ضرری ندارد و از آن می‌توان برای آبیاری محوطه و فضای سبز یا حتی آبیاری زمین‌های کشاورزی استفاده کرد. البته برای مصارف کشاورزی باید میزان و نوع املاح موجود در آب کنترل شود تا به بهره‌وری محصولات خدشه‌ای وارد نشود.
انواع مخزن سپتیک تانک

مخزن سپتیک تانک انواع مختلفی دارد که عبارتند از سپتیک تانک بتنی، سپتیک تانک پلی اتیلن، سپتیک تانک فایبرگلاس و سپتیک تانک سنگی. استفاده از سپتیک تانک از گرفتگی و پر شدن چاه جذب یا به عبارتی عمر کوتاه چاه جلوگیری می‌کند و با تجزیه و انحلال ساختار مواد و اجرام موجود، میزان ورود فاضلاب‌های آلوده به دامان طبیعت را کاهش می‌دهند. باید توجه داشت که در این شیوه حداکثر ۶۰ درصد بار آلودگی کم می‌شود و هدف اصلی از بین بردن و کاهش عوامل آلوده کننده طبیعت و افزایش طول عمر آب جذبی و کاهش ورود مواد آلاینده به آب‌های سطحی و زیرزمینی است.
اجزای تشکیل دهنده سپتیک تانک

سپتیک تانک از اجزای متعددی تشکیل شده است که مهمترین بخش‌های آن عبارتند از:

سیستم ورودی فاضلاب به درون بخش اول مخزن که شامل لوله و بافل ورودی است و فاضلاب را به بخش اول مخزن وارد می‌کند.

بخش اول مخزن سپتیک تانک که بزرگترین قسمت سپتیک تانک است و امکان جداسازی و رسوب مواد معلق در فاضلاب را فراهم می‌کند. این بخش حدود دو سوم (۶۶ درصد) حجم مخزن را تشکیل می‌دهد.
دیواره جداگر: بافل یا دیواره‌ی جداگر از ورود لجن، چربی، روغن، اجزای معلق و اشیاء معلق به بخش زلالسازی مخزن جلوگیری می‌کند.
مخزن زلال‌ساز: این بخش از مخزن که حدود یک سوم (۳۳ درصد) حجم کل مخزن را تشکیل می‌دهد مواد آلی محلول در پساب با کمک باکتری‌های بی‌هوازی تجزیه می‌شوند.
لوله خروج گازها: به دلیل واکنش‌های بی‌هوازی باکتری‌ها، گازهای طبیعی مثل اتان تولید می‌شود که این گاز باید از مخزن خارج شود، لوله خروج (لوله ونت) وظیفه خروج این گازها را دارد و معمولاً لوله‌ای به قطر ۶۴ میلی‌متر برای آن در نظر می‌گیرند.
سیستم خروجی فاضلاب: پس از فرایند زلالسازی در بخش دوم مخزن، آب باید از مخزن تخلیه شود برای این منظور از یک سه راهی و لوله خروجی استفاده می‌شود که قطر لوله‌ی خروجی باید حداقل برابر با لوله‌ی ورودی باشد.
سیستم سیفون یا شترگلو: در بخش ورودی مخزن سپتیک تانک یک سیفون قرار داده می‌شود تا از بازگشت بوی نامطبوع فاضلاب جلوگیری کند. در قسمت خروجی نیز سیفونی تعبیه می‌شود تا از خروج چربی‌ها از مخزن و ورود آن به چاه جذبی جلوگیری نماید.

نگهداری از سپتیک تانک و بالا بردن کارایی آن

برای افزایش عمر مفید مخزن سپتیک تانک و بالا بردن بهره‌وری و کارایی آن بهتر است موارد زیر رعایت شود:

حتماً لوله خروج گاز (لوله ونت) را به بالاترین نقطه ساختمان منتقل کنید. با این کار هم بوی نامطبوع به شکل موثرتری دفع می‌شود و هم امکان وارد شدن فشار بیش از حد به مخزن و ترکیدن آن کاهش می‌یابد.
توجه داشته باشید که پساب سپتیک تانک را به هیچ عنوان نباید به صورت مستقیم برای آبیاری فضای سبز استفاده کرد. در صورتی که می‌خواهید از پساب سپتیک تانک برای آبیاری محوطه یا کشاورزی استفاده کنید، حتماً یک مرحله‌ی دیگر باید فرایند تصفیه انجام شود و آب مورد نظر از شبکه زهکشی عبور داده شود تا آبی زلال و مناسب برای آبیاری فراهم شود.
وجود مواد شوینده و سایر مواد شیمیایی باعث کشته شدن باکتری‌ها و در نتیجه کاهش چشمگیر عملکرد سپتیک تانک می‌شود. لذا باید تمهیداتی را در نظر بگیرید تا این مواد وارد مخزن سپتیک تانک نشوند.