فولادهای ابزاری به فولادهای کربنی و آلیاژی گفته میشود که در ساخت ابزارها و قالبها مناسب است. این فولادها از ویژگیهایی چون مقاومت به سایش، مقاومت به تغییر شکل و قابلیت حفظ لبه برشدهنده در دمای بالا برخوردار است.
فولادهای ابزاری در بازار فروش فولاد در انواع مختلف گرمکار، سردکار و تندبر عرضه شده و متناسب با ویژگیهایی که دارند در قسمتی از صنعت به کار گرفته میشوند. سردکار بهترین نوع فولاد در ساخت ابزار دستی و ماشینی محسوب می شود و از سختی پذیری، چقرمگی و قابلیت ماشینکاری بالا برخوردار است. در ادامه به بررسی کامل این گروه از فولادهای ابزار میپردازیم.
فولاد سردکار چیست
فولاد ابزار سردکار به فولادهایی گفته میشود که عموما میزان کربن در آنها بالا بوده و دارای درصد کمی از دیگر عناصر آلیاژی همچون تنگستن، منگنز، کروم و مولیبدن است. این فولادها برای ساخت ابزارهایی استفاده می شوند که دمای سطحی آنها در حین کار بیشتر از ۲۰۰ درجه سانتی گراد نباشد تا در این شرایط بتوانند خواص خود را حفظ کنند. سردکار بر مبنای عملیات حرارتی و ترکیب شیمیایی به پنج گروه سخت شونده در روغن، سخت شونده در هوا، سخت شونده در آب، فولاد ابزاری مقاوم در برابر ضربه و فولادهای پرکربن و کروم تقسیم می شود.
ابزار سخت شونده در روغن (O)
فولادهای این گروه همه در دمای ۸۰۰ درجه سلسیوس سخت و مقاوم شده و در دمای ۲۰۰ درجه برگشت داده می شوند و در نهایت عملیات کوئنچ در روغن برای آنها انجام میگردد.
فولاد ابزار سخت شده در هوا (A)
این نوع از فولادها با قرار گرفتن در محیطی سرد، در برابر سایش از خود مقاومت نشان میدهند. گروه A به جهت عملیات خنککاری آهسته دارای اعوجاج کمتر و پایداری بالاتری هنگام عملیات حرارتی می باشد.
فولاد ابزار سخت شونده در آب (W)
ترکیب شیمیایی فولادهای سخت شده در آب شامل مقادیر بسیار زیادی از کربن است. در این گروه با وجود کوئنچ شدن با آب، فقط لایه سطحی سختکاری شده و تمامی لایهها سختیکاری نمیشوند.
فولادهای ابزاری مقاوم شده دربرابر شوک و ضربه (S)
طراحی فولادهای سری S موجب افزایش مقاومت و استحکام قابل قبولِ این گروه در برابر ضربه و شوک شده است.
فولاد های پر کربن، کروم و ابزار سرد (D)
فولادهای گروه D به سبب داشتن کربن و کروم بالا در برابر سایش و خوردگی از مقاومت بالایی برخوردار هستند. گریدهای این گروه شامل D۲، D۳، D۴ و D۶ است که در این بین فولاد D۲ کاربرد گسترده تری را در صنعت شامل می شود، از جمله صنایع هوانوردی، هسته ای، شیمیایی، پتروشیمی.
مهم ترین گریدهای فولاد ابزاری سردکار
فولاد ۱.۲۶۰۱: ترکیب شیمیایی این فولاد شامل کروم بالا بوده و سختی پذیری و مقاومت سایشی زیادی را در برابر خراش و چسبندگی داراست و هم چنین از ثبات ابعادی بالایی در حین عملیات حرارتی برخوردار است.
ساختار فولاد ۱.۲۶۰۱ با استاندارد بهلر k۱۰۵ بسیار مشابه ۱.۲۰۸۰ است، با این تفاوت که فولاد ۱.۲۰۸۰ به دلیل دارا بودن تنگستن و وانادیوم از مقاومت سایشی مطلوب تری برخوردار است.