با توجه به زلزله خیز بودن کشور ایران (زلزله های مهم ایران) و قرارگیری آن در پهنه با خطر نسبی لرزهای بالا، مسائل مربوط به برقراری ایمنی و امنیت در هنگام حوادث طبیعی چون زلزله، دارای اهمیت بالایی میباشند. در شرایط بحرانی عملکرد ایمن شریانهای اصلی که قابل استفاده بودن آنها پس از وقوع زلزله اهمیت خاص دارد و وقفه در بهرهبرداری از آنها بهطور غیرمستقیم موجب افزایش تلفات و خسارات میشود بسیار بسیار حائز اهمیت است. گذرهای اصلی که مراکز مهم اداری، سیاسی، تجاری و محلهای مسکونی را به یکدیگر مرتبط میکنند، جزء شریانهای حیاتی محسوب میشوند و در این بین پلهای ساختهشده در مسیر این گذرها مخصوصاً پلهای ساختهشده روی رودخانه از اهمیت بالاتری برخوردار هستند. مقاوم سازی شریان های حیاتی یکی از مباحث حیاتی در بهسازی و مقاوم سازی شریان ها است که نیازمند توجه ویژه مهندسان و شرکت های مقاوم سازی است. در این زمینه دستور العمل هایی تدوین شده است که توسط شرکت های مقاوم سازی همچون افزیر و strongtie در پروژه های بهسازی مورد استفاده قرار می گیرد.
در مسیر حملونقل زمینی، پلها جزو سازههای مهم و درعینحال پر هزینه محسوب میشوند. بررسی زلزلههای گذشته نشان میدهد که پایهها، بعد از تکیهگاهها دومین عناصری هستند که در زلزله بیشترین آسیب را دیدهاند و از آنجا که آسیبدیدگی این عضو میتواند منجر به فروریختن تمامی یا بخشی از پل شود، لذا این قسمت از سازه دارای اهمیت ویژه میباشد.
زلزله نقاط ضعف سازه را شناسایی نموده و بیشترین خسارت را به آنجا وارد میکند که پلها به دلیل درجه نامعینی کم در برابر این حملات بسیار آسیبپذیرند. آسیبهای قابلتوجه در پایه پلها به دو گروه قابل دستهبندی هستند:
آسیبهای وابسته به گسیختگی خمشی پایه به علت مقاومت خمشی ناکافی یا ظرفیت شکلپذیری خمشی ناکافی پایه پل
آسیبهای وابسته به شکست برشی به علت ظرفیت برشی ناکافی پایه پل
در حالتی که زلزله با پریودهای بلند رخ دهد، فراهم نمودن انعطافپذیری مناسب برای مقابله با انرژی ورودی آن، امکانپذیر نمیباشد، در این حالت میزان جذب و استهلاک انرژی، نقش بسیار مهمی در رفتار سازه خواهد داشت. در این روشها سیستمهای مکانیکی مختلفی در نشیمن پل و یا در دیافراگمهای انتهایی آن جداسازی میگردند که در هنگام وقوع زلزله اقدام به جذب و استهلاک انرژی نماید.
عموماً طراحی پلهای قدیمی بر اساس ترکیبات بار لرزهای نبوده است، بنابراین در بیشتر موارد احتیاج به مقاوم سازی دارند. در رابطه با موضوع مقاومسازی پل نتایج محاسبات عددی و تحلیلی اجزاء محدود نشان میدهد که در پایههای کوتاه و بلند رفتار پایههای مقاومسازی شده با CFRP، دارای سختی دورانی بیشتری نسبت به پایه اولیه میباشند لذا این پایهها میتوانند تحت نیروی زلزله بیشتری به دوران نهایی برسند. بنابراین استفاده از پوشش CFRP در پایههای کوتاه و بلند باعث افزایش سختی دورانی و کاهش میزان شکلپذیری در این پایهها میگردد. همچنین نتایج نشان میدهد استفاده از پوشش CFRP در پایههای کوتاه و بلند باعث افزایش ظرفیت برشی نیز در این پایهها گردیده است.
انواع خرابی پلها در اثر زلزله
انواع آسیبهای اتفاق افتاده در پلها تحت زلزله عبارتاند از:
خرابی پل در اثر گسیختگی گسل یا روانگرایی خاک
خرابی نشیمن و انحراف رو سازه در هر دو امتداد طولی و عرضی
فروریزی و کج شدگی پایههای پل به علت خرابی برشی
فروریزی دهانههای پل به خاطر لغزش از نشیمن
خرابی دیواره پشتیبان کوله
خرابی المانهای سازه ای پلها ناشی از زلزله
خرابی پلهای طراحیشده با روش الاستیک