موارد مصرف
فرآورده‏های خوراكی حاوی كلسیم بمنظور بران كمی كلسیم در بیماریهایی مانند كم‏كاری مزمن پاراتیروئید، نرمی استخوان، راشی‏تیسم و كمی ثانویه كلسیم خون پس از مصرف داروهای ضدتشنج مصرف می‏شوند. اگر كمی مزمن كلسیم خون ناشی از كمبود ویتامین D باشد، املاح خوراكی كلسیم بعنوان مكمل غذائی در افرادی كه مقادیر كافی كلسیم دریافت نمی‏كنند و همچنین بعنوان داروی كمكی برای پیشگیری و درمان پوكی استخوان مصرف می‏شوند
مكانیسم اثر
كلسیم برای عملكرد صحیح دستگاه عصبی، عضلانی واسكلتی ضروری است. كلسیم در عملكرد طبیعی قلب، كلیه، تنفس، انعقاد خون و نفوذپذیری مویرگها و غشاء سلولی، نقش مهمی را ایفا می‏كند. كلسیم همچنین به تنظیم آزادسازی و ذخیره‏های ناقلهای عصبی و هورمونها، برداشت و اتصال اسیدهای آمینه، جذب ویتامین B۱۲ و ترشح گاسترین كمك می‏كند
هشدارها
فرآورده ‏های حاوی كلسیم در موارد دهیدراسیون یا عدم تعادل سایر الكترولیتها، سابقه سنگهای كلیوی، عیب مزمن كار كلیه، عیب كار قلب و فیبریلاسیون بطنی در طول احیای قلب باید با احتیاط مصرف شوند. ۲- در حین درمان كمبود بیش از حد كلسیم خون، اندازه‏گیری میزان كلسیم سرم در فواصل منظم ضروری است
فارماكوكینتیك
تقریباً ۳۰-۲۰ درصد كلسیم در روده كوچك جذب می‏شود كه این امر به حضور متابولیتهای ویتامین D، pH روده و فاكتورهای رژیم غذائی مانند پیوند كلسیم به فیتاتها و فیبرها بستگی دارد. جذب كلسیم در صورت وجود كمبود كلسیم یا در بیمارانی كه رژیم غذایی با كلسیم كم دریافت می‏كنند، افزایش یافته و در بیماران مبتلا به فقدان یا كمبود اسید معده كاهش می‏یابد. پیوند كلسیم به پروتئین پلاسما تقریباً ۴۵ درصد است. ۲۰ درصد كلسیم از راه كلیه و۸۰ درصد آن از راه مدفوع دفع می‏شود
موارد منع مصرف
فراورده‏های حاوی كلسیم در زیادی اولیه یا ثانویه كلسیم خون، افزایش كلسیم ادرار، سنگهای كلسیمی در كلیه، ساركوئیدوز و مسمومیت با دیژیتال نباید مصرف شود
عوارض جانبی
اختلالات خفیف گوارشی با مصرف خوراكی و برادیكاردی، آریتمی و تحریك پس از تزریق وریدی از عوارض جانبی مهم املاح كلسیم می‏باشند. كاهش فشارخون، برافروختگی یا احساس گرما، ضربان نامنظم قلب، تهوع یا استفراغ، قرمزی پوست، درد یا سوزش در محل تزریق، تعریق، گزگز و كاهش فشار خون با تزریق املاح كلسیم گزارش شده است
تداخل های دارویی
مصرف همزمان سایر فرآورده‏های حاوی كلسیم با این داروها ممكن است سبب افزایش غلظت كلسیم سرم، بویژه در بیماران مبتلا به عیب كار كلیه شود. مصرف همزمان املاح تزریقی كلسیم با دیگوكسین ممكن است خطر بروز آریتمی قلبی را افزایش دهد. املاح تزریقی كلسیم ممكن است اثرات سولفات منیزیم تزریقی را خنثی نمایند. همچنین در صورت مخلوط نمودن ملح كلسیم با سولفات منیزیم، امكان رسوب سولفات كلسیم وجود دارد. فراهمی زیستی فنی‏توئین و كلسیم بعلت تشكیل احتمالی یك كمپلكس غیر قابل جذب كاهش می‏یابد. جذب تتراسیكلین‏های خوراكی بعلت تشكیل كمپلكس‏های غیر قابل جذب و افزایش pH داخل معده، ممكن است كاهش یابد
نكات قابل توصیه
قرصها باید ۵/۱-۱ ساعت پس از غذا مصرف شوند. ۲- در صورت امكان، از مصرف این داروها طی ۲-۱ ساعت پس از مصرف سایر داروهای خوراكی باید خودداری شود. ۳- از مصرف همزمان سایر فرآورده‏های حاوی كلسیم، فسفات، منیزیم یا ویتامین D باید خودداری شود. ۴- از مصرف همزمان فراورده‏های خوراكی این داروها با مواد غذایی حاوی فیبر و غلات باید خودداری شود. ۵- بمنظور تامین نیاز روزانه به كلسیم، رژیم غذایی مناسب بر مصرف فراوده‏های حاوی كلسیم ترجیح داده شود. ۶- در صورت نیاز، مصرف ویتامین D بمیزان كافی و قرار گرفتن در معرض نور خورشید بمنظور افزایش جذب كلسیم توصیه می‏شود. ۷- بمنظور جلوگیری از افزایش غلظت كلسیم در خون و ایست قلبی، دارو باید به آهستگی تزریق وریدی شود. ۸- بروز عوارض جانبی اغلب بعلت تزریق سریع وریدی است. با ظهور اختلالات در الكتروكاردیوگرام و اظهار ناراحتی از سوی بیمار، تزریق دارو باید بطور موقت قطع شود و پس از طبیعی شدن امواج و رفع ناراحتی بیمار، ادامه یابد
مقدار مصرف
مقدار مصرف مجاز كلسیم در روز به ترتیب زیر می‏باشد: شیرخواران و كودكان با سن كمتر از ۳ سال: ۸۰۰-۴۰۰ میلی‏گرم، كودكان بین ۱۰-۴ سال: ۸۰۰ میلی‏گرم، نوجوانان و بزرگسالان: ۱۲۰۰-۸۰۰ میلی‏گرم، زنان باردار و شیرده: ۱۲۰۰ میلی‏گرم. خوراكی: برای پیشگیری از كمی كلسیم خون از راه خوراكی، مقادیر فوق مورد استفاده قرار می‏گیرد. بعنوان درمان كمی كلسیم خون، مقدار مصرف بر اساس شدت كمبود كلسیم در هر بیمار توسط پزشك باید تعیین شود. تزریقی: برای پیشگیری از كمی كلسیم خون، مقدار مصرف بر اساس نیاز بیمار تعیین و انفوزیون وریدی می‏شود. در درمان كمی كلسیم خون و تامین الكترولیت حدود ۱ گرم گلوكونات كلسیم بطور آهسته و با سرعت حداكثر تا ۵ میلی‏ لیتر در دقیقه تزریق وریدی می‏شود و در صورت نیاز، تا زمانی كه تتانی كنترل شود، مصرف آن را می‏توان تكرار نمود. بعنوان پائین‏آورنده پتاسیم یا منیزیم خون، مقدار ۲-۱ گرم بطور آهسته و با سرعت حداكثر تا ۵ میلی‏لیتر در دقیقه تزریق وریدی می‏شود. در طول درمان، مقدار مصرف دارو باید بر اساس پیگیری منظم وضعیت بیمار توسط الكتروكاردیوگرام تنظیم شود