فنیل افرین هیدروکلراید یک آگونیست گیرنده آلفا-۱ آدرنرژیک است که به منظور افزایش فشار خون در بزرگسالانی که به دلیل اتساع عروقی اولیه ناشی از مواردی چون شوک سپتیک یا بی هوشی دچار هیپوتانسیون شدید شده اند به کار می رود.
فنیل افرین همچنین دارای خاصیت ضد احتقانی است که با انقباض رگ های خونی در مسیرهای تنفسی (وابسته به بینی ) گرفتگی بینی را برطرف می کند.

فنیل افرین
مکانیسم اثر

فنیل افرین هیدروکلراید با اثر آگونیستی بر گیرنده ی آلفا-۱ آدرنرژیک اثر خود را اعمال می کند. فنیل افرین اثر موضعی و سیستمیک خود را از طریق اثر بر گیرنده های آلفا ۱ آدرنرژیک عضلات صاف عروق محیطی ایفا می کند.
فارماکودینامیک

فنیل افرین داروی فعال است و متابولیت های آن بر روی هیچ کدام از دو رسپتور آلفا-۱ وآلفا-۲ آدرنرژیک فعالیت ندارند. به دنبال تجویز تزریقی فنیل افرین هیدروکلراید ، افزایش فشارخون سیستولی و دیاستولی، میانگین فشارخون سرخرگی و مقاومت کلی عروق محیطی مشاهده شد.

شروع افزایش فشار خون به دنبال تجویز داخل وریدی فنیل افرین سریع بوده و اثراتش ممکن است تا بیست دقیقه باقی بماند.از آنجا که میانگین فشار سرخرگی پس تجویز تزریقی افزایش می یابد، فعالیت عصب واگ نیز زیاد می شود و در نتیجه آن رفلکس برادی کاردی را شاهد هستیم.
اکثر عروقی که تحت انقباض قرار می گیرند شامل عروق کلیوی،احشایی و کبدی است.

فارماکوکینتیک

نیمه عمر مؤثر دارو پس از انفوزیون وریدی تقریبا پنج دقیقه بود. حجم توزیع در وضعیت تعادل (۳۴۰ لیتر) بیش از حجم بدن است، که بیانگر توزیع بالای دارو در برخی اندام های خاص است. میانگین کلی پاک سازی سرم از دارو (۲۰۹۵ میلی لیتر در دقیقه) نزدیک به یک سوم برون ده قلبی بود.
مطالعات نشان داد که فنیل افرین به طور گسترده ای توسط کبد متابولیزه می شود و تنها ۱۲ درصد از دوز دارو، به صورت تغییر نیافته در ادرار دفع می شود. فنیل افرین در ابتدای مسیر متابولیک توسط مونوآمینواکسیداز دآمینه می شود که منجر به تشکیل متابولیت اصلیش (m-hydroxymandelic acid) می گردد که ۵۷ درصد کل دوز مصرفی را تشکیل می دهد.

موارد مصرف فنیل افرین
افت فشار خون , گلوکوم زاویه باز , شوک , القای میدریاز در چشم , درمان گرفتگی بینی و سینوسی و یا رفع احتقان مجراهایی که مایع را از گوش درونی تخلیه می کنند که شیپور استاش نام دارند , پریاپیسم (نعوظ طولانی و دردناک)

مقدار مصرف فنیل افرین

**بزرگسالان

کاهش فشارخون و شوک:
عضلانی یا زیرجلدی : ۲ تا ۵ میلی گرم هر ۱ تا ۲ ساعت تا هنگام نیاز

داخل وریدی یک جا : ۰.۲ میلی گرم در هر دوز (محدوده: ۰.۱ تا ۰.۵ میلی گرم در هر دوز) هر ۱۰ تا ۱۵ دقیقه تا هنگام نیاز (دوز اولیه نباید بیش از ۰.۵ میلی گرم باشد)

انفوزیون داخل وریدی : در ابتدا ۱۰۰ تا ۱۸۰ میکروگرم در دقیقه
دوز معمول نگهدارنده ۴۰ تا ۶۰ میکروگرم در دقیقه
یا به طور جایگزین ۰.۵ میکروگرم بر کیلوگرم در دقیقه و افزایش تدریجی تا بروز پاسخ مناسب و در محدوده بین ۰.۴ تا ۹.۱ میکروگرم بر کیلوگرم در دقیقه

تاکی کاردی فوق بطنی:

۰.۲۵ تا ۰.۵ میلی گرم به صورت داخل وریدی طی حداقل ۳۰ ثانیه

دوز معمول برای احتقان بینی:
قرص یا محلول خوراکی: ۱۰ تا ۲۰ میلی گرم هر چهار ساعت به صورت خوراکی تا هنگام نیاز
اسپری بینی: ۲ تا ۳ اسپری در هر بینی هر ۴ ساعت تا هنگام لزوم و برای حداکثر ۴ روز

**کودکان

کاهش فشار خون و شوک:
عضلانی یا زیرجلدی: ۰.۱ میلی گرم بر کیلوگرم هر یک تا دو ساعت. حداکثر دوز: ۵ میلی گرم
تزریق وریدی یک جا: ۵ تا ۲۰ میکروگرم بر کیلوگرم در هر دوز هر ده تا پانزده دقیقه تا هنگام نیاز.
انفوزیون وریدی: ۰.۱ تا ۰.۵ میکروگرم بر کیلوگرم در دقیقه و افزایش دوز تا بروز پاسخ مناسب

تاکیکاردی فوق بطنی:
۵ تا ۱۰ میکروگرم در کیلوگرم وریدی طی حداقل ۳۰ ثانیه.

دوز معمول برای احتقان بینی کودکان:
قطره ۰.۱۲۵ درصد: ۲ تا ۶ سال : ۲ تا ۳ قطره در هر سوراخ بینی هر ۴ ساعت تا هنگام لزوم و حداکثر تا ۴ روز
اسپری ۱ درصد: ۶ سال به بالا : ۲ تا ۳ اسپری در هر سوراخ بینی هر ۴ ساعت تا هنگام لزوم و حداکثر تا ۴ روز

موارد منع مصرف
تاکی کاردی بطنی , ازدیاد حساسیت به این دارو یا ترکیبات موجود در آن , افزایش شدید فشار خون , گلوکوم زاویه بسته

عوارض جانبی فنیل افرین
اضطراب , سردرد , تهوع , گیجی , افزایش فشارخون , اسیدوز متابولیک , کاهش برون ده ادراری , ادم ریوی , برادی کاردی جبرانی , احتقان بینی بازگشتی

تداخلات دارویی
آتوموکستین , آمیودارون , کلونیدین , ارگونوین , آتروپین , رزرپین , گوانفاسین , تولازولین , راساژیلین (رازاگیلین) , کلرپروکائین , بوتالبیتال و استامینوفن , دوکساپرام , کوبیسیستات , دکس برم فنیرامین , دروکسی دوپا , کلرپروتیکسن
هشدارها

فنیل افرین قبل از تزریق باید با حلال مناسب رقیق شود (سرم دکستروز ۵ درصد یا سدیم کلراید ۰.۹ درصد) و محلول آماده تا حداکثر ۴ ساعت در دمای اتاق و ۲۴ ساعت در یخچال قابلیت استفاده دارد.
حین تجویز فنیل افرین کمبود حجم داخل عروقی و اسیدوز را اصلاح کنید. اسیدوز می تواند اثربخشی فنیل افرین را کاهش دهد.
تجویز فنیل افرین در بیمارانی که تصلب شرایین شدید یا سابقه آنژین دارند؛ سبب تسهیل آنژین، بدتر شدن نارسایی قلبی زمینه ای و افزایش فشار خون شریان ریوی می شود.
فنیل افرین می تواند سبب برادی کاردی شدید و کاهش برون ده قلبی شود.
نشت دارو به خارج رگ می تواند سبب نکروز یا تخریب بافت شود.

این فراورده حاوی سدیم متا بی سولفیت است که درافراد حساس به این ماده می تواند سبب ایجاد واکنش های حساسیتی از جمله علائم آنافیلاکتیک و تهدید کننده حیات یا اپیزودهای آسماتیک در افراد حساس شود.

نکات قابل توصیه

در صورتی که پس از استفاده از این دارو هر یک از علایم زیر را مشاهده کردید به پزشک یا پرستار اطلاع دهید:

ضربان قلب تند و نامنظم
سرگیجه یا اضطراب شدید
کبودی یا خونریزی که به سادگی رخ دهد، ضعف غیر عادی، تب، لرز، بدن درد، علائم آنفولانزا
افزایش فشارخون بالا به طور خطرناک(با نشانه های سردرد شدید، تاری دید، وزوز گوش، اضطراب، گیجی، درد قفسه سینه، دشواری تنفس، ضربان قلب نامنظم، تشنج).

چنانچه شرایط زیر را دارید از فنیل افرین استفاده نکنید:

اگر به فنیل افرین یا هریک از ترکیبات آن مانند سدیم متا بی سولفیت حساسیت دارید.
اگر فشار خون بالا، بیماری قلبی عروقی جدی،ضربان قلب تند یا مشکل قلبی جدی دارید

اگر در ۱۴ روزاخیر سدیم اکسیبات و یا فورازولیدن و یا یک مهارکننده مونوآمینواکسیداز (بطور مثال: سلژیلین) مصرف کرده اید.

مصرف در بارداری
C ( داروهای گروه C فقط باید با تجویز پزشک مورد مصرف قرار بگیرد. خطرات ناشی از مصرف این گروه از داروها هنوز رد نشده است و یا اینکه مطالعات انسانی انجام نشده است و پزشک زمانی که احساس کند فواید مصرف این گروه از داروها از مضرات احتمالی آن بسیار بیشتر است و مصرف آن برای بیمار ضروری است تجویز انجام می‌دهد. )

دارو های مشابه
پزودوافدرین , اپی نفرین , میدودرین , نفازولین , فنیل پروپانولامین , آلکافتادین , امداستین , لودوکسامید , پروپیل هگزدرین , زایلومتازولین