مواد موثره گياهان موجود در فرمولاسيون شيرافزا بطور سينرژيستيک ترشح شير را تحريک می نمايند. امروزه توصيه شده است که علاوه بر رعايت رژيم غذائی در مادر شيرده گياهانی مانند رازيانه، زيره سبز، شنبليله وشويد به رژيم غذائی مادر اضافه شود. در طب گیاهی رازیانه به عنوان یک ماده محرک ترشح شیر(galactagogues) مورد استفاده می باشد که نه تنها موجب افزایش کیفیت و کمیت شیر می شود بلکه جریان شیر را در مادران شیرده تقویت می کند. رازیانه علاوه بر خاصیت اشتها آور و مقوی دارای اثر استروژنیک نیز می باشد که می تواند در مادران شیرده سودمند باشد. شباهت ساختاری ترکیب اصلی رازیانه یعنی آنتول با دوپامین موجب می شود که این ترکیب و پلیمرهای آن (دی آنتول و منتوآنتول) به صورت یک آنتاگونیست رقابتی دوپامین عمل کرده و با اتصال به گیرنده های دوپامینی اثر مهاری دوپامین را بر روی ترشح پرولاکتین حذف کرده و در نهایت موجب افزایش ترشح شیر شوند(۱-۴ و ۸).
شنبلیله یکی از شناخته شده ترین گیاهان دارویی جهت افزایش شیر می باشد و قرنهای متمادی مورد استفاده بوده است. در مطالعات علمی نشان داده شده است که شنبلیله علاوه بر افزایش تولید پرولاکتین موجب افزایش تولید هورمون رشد گردیده و در نتیجه تولید شیر را بدون اثر بر غلظت ترکیبات شیر افزایش میدهد(۱، ۲ و ۵). در پژوهش های جدید بر روی حیوانات آزمایشگاهی اثبات شده است که عصاره دانه شوید موجب افزایش رشد آلوئولها و مجاری غدد پستانی و همچنین افزاش ترشح پروژسترون شده و در نتیجه می توانند در تولید شیر بیشتر موثر باشد(۷).
به طور کلی مواد موثره گیاهان موجود در فرآورده شیرافزا علاوه بر افزایش ترشح شیر دارای خاصیت ضدنفخ نیز می باشند. این مواد موثره به مقدار ناچیزی به شیر مادر وارد شده و از این طریق وارد دستگاه گوارش نوزاد شیرخوار می شود و موجب رفع نفخ و درد معده نوزاد می گردد(۱-۳).