بنفشه معطر (Viola odorata) از گیاهان دارویی شناخته شده خانواده Violaceae می باشد که از قابلیت های درمانی متنوع و مختلفی مانند اثر آرامبخشی(۱)، ضد درد(۱) و ضد افسردگی(۲)، بهبود خواب و کاهش بیخوابی(۱،۳)، بهبود سرفه های همراه آسم در کودکان (همراه با بتا آگونیست های کوتاه اثر)(۱،۴)، کاهش التهاب (همراه با آنتی بیوتیک ها در تونسیلیت راجعه و آبسه اطراف لوزه)(۱)، فعالیت وازودیلاتوری و پایین آوردن فشار خون، کاهش کلسترول توتال و LDL، افزایش HDL(۱،۵)، عملکرد آنتی اکسیدان(۱)، فعالیت آنتی میکروبیال(۱) و ضد سرطان(۱) برخوردار است.

پپتید های ضد میکروبی (AMP[۱]) مولکول هایی دفاعی با عملکرد وسیع آنتی میکروبیال (ضد باکتری، ضد ویروس، ضد قارچ) و همچنین ضد تومور می باشند. بر خلاف سلول های پستانداران که غشای سلولی با شارژ خنثی دارند، غشای سلول های میکروبی و سرطانی غنی از مولکول های آنیونیک بوده و به طور گزینشی و اختصاصی هدف AMP ها قرار گرفته و متعاقب آن از طریق فرایند های تخریب غشایی یا مکانیسم های داخل سلولی دچار مرگ سلولی می شوند. با توجه به افزایش مقاومت های چند دارویی در میان پاتوژن ها و سلول های سرطانی ، AMP ها کاندیداهای درمانی جذابی هستند که از مکانیسم های عملکردی متفاوتی (نسبت به داروهای شیمیایی) بهره می برند.(۶)

سیکلوتایدها (cyclotides) به عنوان گروهی از AMP ها، پپتیدهای حلقوی گیاهی می باشتد که جزو مواد موثره مهم Viola odorata و سایر گونه های گیاهی ویولاسه و روبیاسه به شمار می آیند. ساختار حلقوی و وجود پیوند های دی سولفیدی پایداری فراوانی را برای سیکلوتایدها در برابر عوامل شیمیایی و آنزیمی فراهم آورده است(۷). از لحاظ فارماکولوژی یکی از خصوصیات برجسته سیکلوتایدها، سیتوتوکسیسیتی علیه سلول های سرطانی مختلف می باشد. این ویژگی به خوبی در مورد سلول های آدنوکارسینوم کلیه، لوسمی سلول T ، سرطان ریه، میلوم، لنفوم، ملانوم، سرطان تخمدان، پروستات و پستان نشان داده شده است(۶،۸،۹). نکته جالب توجه این است که سیکلوتایدها اختلال غشایی قابل توجهی در سلول های طبیعی انسانی به وجود نمی آورند (کمتر از ۵% افزایش نفوذ پذیری) و تقریبا به طور اختصاصی سلول های توموری را مورد هدف قرار می دهند (۵۰ تا ۸۵% افزایش نفوذپذیری)(۸). همچنان که اشاره شد یکی از موانع کموتراپی در سرطان هایی مانند سرطان پستان افزایش بروز مقاومت دارویی در برابر عوامل شیمیایی ضد تومور می باشد. در واقع سلول های سرطانی قادر خواهند بود با استفاده از پمپ های غشایی و با مصرف ATP، داروها را از سلول خارج نمایند. سیکلوتایدها با ایجاد اختلال در غشای لیپیدی دو لایه، سوراخ های متعددی با فعالیت شبه کانالی در غشای سلولی به وجود می آورند و سبب ورود و تجمع افزایش یافته داروهای شیمی درمانی در سلول های سرطانی مقاوم به دارو می گردند(۸). علاوه بر این بررسی ها نشان می دهند عصاره Viola odorata در کاهش رشد تومور و میزان متاستاز نیز دارای کارآیی و اثربخشی قابل توجهی می باشد. مکانیسم های شناخته شده این آثار عبارتند از مهار ارسال سیگنال های بقای سلولی، القا آپوپتوز سلولی (افزایش نسبت Bax/Bcl۲) و تاثیر در فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان (افزایش کاتالاز، کاهش سوپر اکسید دیس موتاز)(۱۰). با توجه به مجموع عملکردهای ذکر شده فوق، شربت اوداراتا که حاوی عصاره Viola odorata می باشد از پتانسیل فوق العاده ای جهت کمک به درمان بیماران مبتلا به کانسر، چه از نظر تاثیر بر رشد و گسترش تومور و چه از لحاظ کاهش مشکلات جانبی حاصل از بیماری های سرطانی (درد، افسردگی، افزایش ابتلا به عفونت ها) برخوردار می باش