جامعه مدرن امروزي با يک همه گيري به نام اضافه وزن و چاقي مواجه است که تقريباً يک سوم جمعيت جهان را گرفتار نموده و همچنان رو به افزايش مي باشد. معمولاً شاخص توده بدن (BMI)، يک شاخص ساده براي طبقه بندي اضافه وزن و چاقي در بزرگسالان است و با تقسيم عدد وزن برحسب کيلوگرم بر مربع عدد قد برحسب متر (kg/m۲) بدست ميآيد. بر اساس تعريف سازمان بهداشت جهاني (WHO) ،BMI ≥ ۲۵ اضافه وزن و BMI ≥ ۳۰ چاقي محسوب ميشود.
علت اساسي چاقي و اضافه وزن عدم تعادل بين کالري دريافتي و کالري مصرفي است. چاقي منجر به عواقب خطرناک مانند بيماريهاي قلبي عروقي، ديابت، اختلالات عضلاني اسکلتي بويژه اوستئوآرتريت و بعضي از سرطانها مانند سرطان آندومتر رحم، پستان و روده بزرگ ميشود.
براي کاهش وزن و درمان چاقي روشهاي درماني داروئي و غيردارويي فراواني مطرح است که هيچکدام تاثير قطعي ندارند. بر اساس تحقيقات انجام شده، به منظور ايجاد کاهش وزن يا تثبيت آن، همچنين بهبود فيزيک بدن و افزايش توده عضلاني بدون چربي ميتوان ترکيبات استخراج شده از مرکبات را بصورت خوراکي در انسان به کار برد. همچنين براي کاهش يا کنترل وزن ميتوان اين ترکيبات را با يا بدون محدود نمودن کالري مورد استفاده قرار داد. مکانيزم تاثير؛ عمدتاً افزايش ترموژنز( افزايش سرعت متابوليسم و تسهيل ليپوليز) و نيز سرکوب گرسنگي ذکر شده که مورد اخير بخصوص با مصرف مقادير زياد و در کساني که مواد مؤثره به سهولت از سد خوني- مغزي عبور ميکنند، آشکارتراست.
در بررسي اثرات اسانس ليمو در کاهش وزن موش ها بصورت تنها يا همزمان با تجويز داروي کتوتيفن(آنتي هيستاميني که باعث افزايش وزن ميشود)؛ در طي يک دوره ۴۵ روزه، در مقايسه با گروه کنترول، در موش هاي دريافت کننده کتوتيفن افزايش مصرف غذا و وزن بدن مشاهده شد. موش هاي درمان شده با اسانس ليمو؛ کاهش وزن و دريافت غذا را احتمالاً به علت بي اشتهايي نشان دادند. بطور جالب توجهي تجويز همزمان اسانس ليمو با کتوتيفن موجب سرکوب قابل توجه وزن گرفتن و کاهش وزن بدن موش ها شد. بر اساس اطلاعات بدست آمده در اين مطالعه، اسانس ليمو نقش مهمي در کاهش وزن ايفا مي کند و مي تواند در درمان چاقي ناشي از داروها و بيماريهاي مربوطه مفيد باشد.
به منظور ارزیابی اثرات مصرف روزانه ترکیب کپسول نرم زیره و لیمو بر کاهش وزن و وضعیت متابولیک در افراد دارای اضافه وزن، طی یک کارآزمایی بالینی تصادفی دوسوبیخبر کنترل شده بر روی ۴۸ فرد دارای اضافه وزن در محدوده سنی۶۵-۱۵ سال، پس از دو هفتهRun-in period ، افراد به طور تصادفی برای مصرف دوز ۲۵ میلی گرمی کپسول نرم زیره و لیمو (۲۴ نفر) یا دارونما (۲۴ نفر) تقسیم شدند. از افراد مورد بررسی خواسته شد به مدت ۸ هفته کپسول نرم و دارونما را ۲ بار در روز، هنگام وعده غذایی نهار و شام مصرف کنند( کپسول نرم لیمو نیمساعت قبل از غذا و کسپول نرم زیره بعد از غذا). تغییرات وزنی و BMI در پایان مداخله در دو گروه ثبت شد. اندازهگیریهای بیوشیمیایی شامل پروفایل های متابولیک، ظرفیت آنتیاکسیدانی تام پلاسما (TAC) و گلوتاتیون تام (GSH) قبل و پس از مداخله انجام شد.
بر اساس نتایج این بررسی، در پایان مطالعه در افراد دریافت کننده دوز ۲۵ میلی گرمی کپسول نرم زیره و لیمو و دارونما تغییرات وزنی(به ترتیب ۵/۱±۲/۱- و ۳/۱±۲/۰ کیلوگرم) و تغییرات BMI (به ترتیب ۵/۰±۵/۰- و ۵/۰±۱/۰ کیلوگرم بر متر مربع) دیده شد که تغییرات گروه درمانی نسبت به گروه دارونما معنی دار مشاهده شد. در گروه دوز ۲۵ میلی گرمی ترکیب کپسول نرم زیره و لیمو، میزان کلسترول، تری گلیسیرید، LDL و مقاومت به انسولین تفاوت معنی داری با گروه دارونما نداشت. محققین نتیجه گرفتند در مجموع، مصرف دوز ۲۵ میلی گرم ترکیب کپسول نرم لیمو و زیره برای ۸ هفته در افراد با اضافه وزن اثرات مفیدی در کاهش وزن دارد