کلمه پیت و پیت ماس اغلب به جای یکدیگر استفاده می شوند اگرچه آنها باهم کمی متفاوت هستند. در طول هزاران سال مواد گیاهی که در باتلاق ها و در زیر آب تجمع و یک نوع خاک به نام پیت را تولید می کنند. رایج ترین پیت از خزه های اسفاگنوم بدست می آید. در پیت حاصل از خزه اسفاگنوم نوعی ضد قارچ طبیعی وجود دارد که می توان از بیماری گیاه جلوگیری نماید و سرشار از عناصری مفید نظیر فسفر، پتاسیم و نیتروژن برای گیاهان است. اغلب پیت ماس ها دارای وزن کمی هستند و تا ۲۰ برابر وزن خود آب جذب می نمایند و ظرفیت نگهداری آب و مواد غذایی قابل قبولی دارند. لذا پیت ماس به عنوان یک مکمل کود گیاهی و یک ماده کاملا ارگانیک برای جوانه زنی، کشت و نگهداری گیاهان استفاده می شود. بعضی پیت ماس ها خاک را اسیدی می کند لذا در بسیاری از موارد می بایست از آهک برای خنثی کردن این خاصیت اسیدی بهره گرفت.
مزایای پیت ماس
به طور کلی پیت ماس به منظور حفظ رطوبت بستر کاشت و خاک، نگهداری خاک و جلوگیری از آبشویی کود و بهبود خاک به علت دارا بودن مواد آلی بسیار بالا مورد استفاده قرار می گیرد. پیت ماس بستری مناسب برای کاشت بذر کاکتوس و انواع بذرهای سایر گیاهان و گل های آپارتمانی است. پیت ماس در ترکیب خاک گل های آپارتمانی به خصوص انواع کاکتوس ها و ساکولنت ها، بنسای، بنفشه آفریقایی، کاج مطبق و سایر گل ها استفاده می شود. همچنین در محصولات گلخانه ای به عنوان بستر مناسب کشت برای گلخانه های خیار ، گوجه و ... به کار می رود. از خاک پیت ماس به عنوان یکی از مواد اولیه جهت بستر تولید قارچ دکمه ای در ایران استفاده می شود چون در تولید قارچ رطوبت زیاد مورد نیاز است، ظرفیت نگهداری آب در خاک پیت ماس زیاد است و می تواند نیاز رطوبتی قارچ را تامین نماید.
کاربرد پیت ماس
پیت ماس برای باغبانی بسیار عالی است و در کشت های گلخانه ای (نظیر انواع گل های شاخه بریده، سبزیجات، و انواع درختچه های درحال رشد)، تولید گیاه در فضای باز، پرورش انواع قارچ خوراکی و دارویی، محوطه سازی و بام سبز استفاده می شود. تحقیقات بسیاری در سراسر جهان بر روی کاربرد پیت ماس در کشاورزی، باغبانی و انواع کشت های هیدروپونیک انجام شده است. در این بین نقش بسترهایی که در آن ها از پیت ماس استفاده شده در افزایش ارتفاع چشمگیر بوده است. برای نمونه گول (۱۹۹۶) بالاترین عملکرد را از بستر پیت ماس و پایین ترین عملکرد را از بستر پوسته برنج در خیار گلخانه اي به دست آورد. نوري زاده و همکاران (۱۳۸۲) نیز در پژوهشی بر روي بستر هاي مختلف کشت خیار گلخانه اي ضمن معرفی پیت ماس به عنوان بهترین بستر از نظر عملکرد، دلایل این برتري را ظرفیت بالاي نگه داري رطوبت و ظرفیت بالاي تبادل کاتیونی(حدود ۱۰۰ میلی اکی والان در ۱۰۰ گرم) ذکر کرد.این محققین بیشترین تعداد میوه را از بستر پیت ماس به میزان ۳۸/۱۰۲ در مترمربع برداشتند. مامی و همکاران ( ۱۳۸۵ ) در آزمایشی مشابه بر روي گوجه فرنگی مشاهده کردند اختلاط پیت با پوسته برنج نسبت به پیت خالص باعث افزایش تعداد میوه در هر مترمربع شد.
انواع پیت ماس
رنگ پیت اسفاگنوم شامل سفید، قهوه ای یا مشکی به میزان تجزیه شدن آن بستگی دارد. پیت ها توسط مقیاس به نام Von Post درجه بندی می شوند. درجه بندی پیت ها با این مقیاس به ده گروه تقسیم بندی می شود.
(H۱-H۲) توده های بسیار کم تجزیه شده
(H۳-H۴) ذرات پیت تجزیه شده کم
(H۵-H۶) پیت تجزیه شده متوسط
(H۷-H۸) پیت تجزیه شده زیاد
(H۹-H۱۰) پیت های کاملا تجزیه شده
برای پرورش گیاهان بهتر است از پیت درجه های H۱-H۶ استفاده شود.
طبقه بندی پیت ماس
پیت های مختلف در طبقه بندی Von Post خواص فیزیکی و شیمیایی متفاوتی دارند. برای مثال پیت ماس سیاه یا تیره به شدت تجزیه شده دارای بالاترین ظرفیت نگهداری آب است در صورتی که پیت ماس سفید دارای بیشترین ظرفیت هوا دارد. غلظت کلسیم، منیزیم و نیز مقادیر PH در بین انواع درجه بندی های پیت ماس متفاوت است. پیت ها از منابع متفاوت خواص بیولوژی و ترکیب میکروبی متفاوتی دارند. به طور کلی، پیت های با رنگ روشن (H۱-H۲ در درجه بندی Von Post) در برابر بیماری ها بسیار مقاوم هستند. این به دلیل آن است که آنها می توانند جمعیت بیشتری از میکروب دوست هایی نظیر Trichoderma و Streptomyces را داشته باشند که نشان می دهد سطح میکروب های بیماریزا در خاک کاهش می یابد. بنابراین واضح است که درجه تجزیه تاثیر زیادی بر ویژگی های فیزیکی، شیمایی و بیولوژیکی پیت ماس دارد و بسته به شرایط محصول و رویش، پیت ماس های مختلفی برای بسترهای کشت مورد استفاده قرار می گیرند.