دانه سویا یک محصول استراتژیک در تمام دنیااست که شامل ۸ واریته اصلی بوده و از آن در صنعت روغن کشی استفاده می شود اما دانه سویا حاوی مقادیر زیادی مواد سمی محرک، مهار کننده ها، عوامل حساسیت زا،گوترزا و ضد انعقادی است که برای حذف یا کاهش این عوامل دانه خام سویا باید فراوری گردد.
جهت فرآوری دانه خام سویا از روش های مختلفی از قبیل برشته کردن، میکرونیزاسیون، اکسپند کردن، پلت کردن،اکسترود کردن خشک و مرطوب و.... استفاده می شود که هر کدام از روش های ذکر شده تاثیر متفاوتی بر ارزش غذائی سویا دارند، در این میان پخت اکستروژنی که از جمله فرآیندهای High temperature & Short time بوده و در دمای ۱۵۰-۱۶۰ درجه سانتیگراد و به مدت ۱۵ تا ۲۰ ثانیه صورت می گیرد و حاصل این فرآوری تولید سویای پرچرب است. طی فرآیند فرآوری عوامل ضد تغذیه ای دانه سویا تا ۸۵% کاهش می یابد. همچنین دانه سویا حاوی مقدار زیادی روغن است که برای حیوانات قابل استفاده نیست که طی اکسترود شدن روغن به فضای بین سلولی تراوش کرده و علاوه بر افزایش تراکم انرژی مقدار زیادی ویتامین E در اختیار حیوان قرار می گیرد. روغن سویا حاوی مقدار سطوح بالائی از سیدهای چرب اشباع و غیر اشباع امگا ۶ و امگا ۳ است که وجود این اسیدهای چرب غیر ضروری در غذای حیوانات از جمله گوساله، بز و جوجه ضروری است زیرا این اسیدهای چرب در بدن ساخته نمی شوند و برای ساخت شبه هورمونها، پروستاگلندین ها و پروستاسیکلین ها ضروری می باشند این مواد در بدن بسیاری از اعمال سلولی از قبیل انعقاد خون، فشار خون و پاسخ های ایمنی را تنظیم می کند.
* غنی سازی گوشت مرغ با استفاده از فول فت سویا
مطالعات انجام شده در زمینه تغذیه انسان نشان می دهد که اسیدهای چرب امگا ۳ و امگا ۶ نقش مهمی در جلوگیری از بیماری های قلبی - عروقی، چاقی و برخی از بیماری ها دارند و در واقع این دلیل مهمی است که سبب شده این اسیدهای چرب غیر اشباع به نام چربی های خوب نامگذاری شوند.
امروز متخصصان تغذیه در پی غنی سازی فرآورده های دامی و پروتئینی با استفاده از اسید های چرب غیر اشباع هستند و غنی سازی فراورده های دامی و کاهش سهم اسیدهای چرب اشباع با استفاده از اسیدهای چرب امگا از طریق مطالعات ژنتیک و تغذیه از اهمیت ویژه ای برخوردار است. ترکیب اسیدهای چرب موجود در چربی های حیوانی ناشی از چربی های موجود در خوراک مصرفی حیوانات است و فول فت سویا حاوی اسیدهای چرب غیر اشباع بویژه اسید لینولئیک بوده و از توازن اسیدهای چرب بهتری حتی در مقایسه با روغن های گیاهی دیگر برخوردار است. بنابراین استفاده از فول فت سویا می تواند نقش موثری در غنی سازی گوشت مرغ به همراه داشته باشد.
* فول فت سویا در تغذیه گاوهای شیری
به نظر می رسد اولین و مهترین عامل محدود کننده در افزایش تولید شیر به خصوص در اوایل زایش کمبود انرژی می باشد و فراهم کردن یک جیره متراکم از نظر انرژی در ابتدای دوره شیردهی بسیار مشکل بوده و راه حل این مشکل استفاده از مکمل های چربی در جیره است و مهم ترین دلیل استفاده از چربی این است که ۲تا ۳ برابر بیشتر از کربوهیدرات ها و پروتئین ها انرژی تولید کرده و علاوه بر تولید انرژی خالص شیردهی باید از قابلیت هضم و خوش خوراکی بالائی نیز برخوردار باشد که این منابع عبارتند از:
الف) روغن های گیاهی که به علت اثرات منفی بر تخمیر شکمبه ای و کاهش قابلیت هضم فیبر جهت تغذیه برای گاوهی شیری مطلوب نیستند و اثرات سوء استفاده از آنها به صورت اسهال، کاهش اشتهاء و کاهش وزن بروز می کند.
ّّب) دانه های روغنی فرآوری شده مثل دانه سویای پر چرب، منداب پر چرب و پودر چربی که به علت فرآوری حاوی مقادیر فراوانی چربی عبوری بوده که این مطلب سبب حذف اثرات سوء بر تخمیر شکمبه ای می گردد، همچنین دانه سویا پرچرب یا همان فول فت سویا حاوی مقدار فراوانی اسیدهای چرب غیر اشباع عبوری است، که در کیفیت شیر تولیدی اهمیت به سزائی دارد.
استفاده از فول فت سویای حرارت داده شده به عنوان یک ماده اولیه که حاوی ۱۸ تا ۲۰ درصد روغن است از سال ها پیش به عنوان یک منبع غنی از انرژی در جیره گاوهای پر تولید مطرح است. علاوه بر آن سویا بالاترین مقدار پروتئین را در خانواده لگوم ها (حبوبات) دارا می باشد و مهم تر از همه حاوی مقدار لیزین بالایی است (۷.۲ درصد در ماده خشک) و به همین علت پروتئی سویا کازئین گیاهی نامیده می شود زیرا بسیار شبیه به کازئین شیر است.
در دانه سویای فرآوری شده نه تنها عوامل ضد تغذیه ای که با آنزیم های هضمی باند می شوند حذف می شود بلکه پروتئین عبوری سویا افزایش یافته به تجزیه میکروبی در شکمبه مقاوم می گردد. مقدار تولید شیر و به موازات آن کنجوگیتدلینولئیک اسید(CLA) در شیر گاوهایی که از فول فت سویا استفاده می کنند افزایش می یابد. افزایش مقدار CLA به عنوان یک عامل ضد سرطانی در انسان شناخته شده است طی تحقیقات انجام شده، افرادی که از شیر حاوی CLA استفاده می کنند سرطان پستان، پروستات و ناهنجاری کبدی در آنها کاهش می یابد.
* مزایای استفاده از فول فت سویا در تغذیه جوجه های گوشتی
افزایش انرژی قابل متابولیسم ظاهری (AME) در طیور گوشتی
افزایش قابلیت هضم کربوهیدراتها به علت تغییر ساختمانی پلی ساکاریدها
بهبود راندمان انرژی جیره بدلیل وجود روغن خصوصا در فصول گرم
افزایش کیفیت و بهبود افت لاشه بدلیل کاهش درصد چربی لاشه و حفره شکمی
* مزایای استفاده از فول فت سویا در تغذیه مرغان تخمگذار
افزایش اندازه تخم مرغ بدلیل دارا بودن اسیدهای چرب غیر اشباع بویژه اسید لینولئیک
بهبود تولید بدلیل بالا بودن میزان ویتامینهایی از قبیل نیاسین، پانتوتنیک اسید، تیامین، اسید فولیک و کولین
افزایش خوشخوراکی
تداوم تولید بویژه در دوران پیک
بهبود ضریب تبدیل غذائی
* مزایای استفاده از فول فت سویا در تغذیه دام
تهیه جیره پر انرژی در ابتدای دوره شیرواری و در نتیجه افزایش تولید شیر و چربی آن
افزایش قابلیت هضم فیبر جیره و مقاوم بودن به تجزیه میکروبی در شکمبه
افزایش میزان پروتئن عبوری و اسیدهای چرب غیر اشباع
بهبود شرایط بدن بدلیل عملکرد بهتر کبد