چغندرقند گياهي است از خانواده اسفناج دو ساله كه در سال اول از ريشه آن استفاده صنعتي ميكنند و در سال دوم ساقه گل دهنده آن ظاهر ميشود سپس گل و بذر توليد ميگردد. ميوه چغندرقند فندقه بوده و میتواند داراي چندين جوانه باشد.
انواع مختلف چغندرقند:
نوع E: در اين نوع مقدار محصول زياد ميباشد وليكن مقدار درصد قند آن كمتر از انواع ديگر است (در حدود ۱۴ تا ۱۵درصد) اين نوع حداكثر محصول را از نظر ريشه، برگ و قند دارد. بنابراين بايد در خاكي كه داراي مواد غذايي زيادي هست كاشته شود يا مواد مورد نياز در اختيار آن قرار گيرد. ضمناً از انواع ديررس بوده و براي مناطقي كه داراي فصل رشد طولاني و خاك حاصلخيز هستند مناسب است.
نوع N: برگ ها و ريشه اين نوع كوچكتر از نوع E ميباشد. محصول ريشه و برگ آن كمتر از نوع E و C مي باشد.
نوع Z: اين نوع ريشه مخروطي باريك و كشيده بوده و برگ هاي آن هم باريكتر و كمتر از دو نوع ديگر آن است. درصد قند اين نوع بالاتر از انواع N,E بوده ولي محصول آن كمتر است. ضمناً زودرستر ميباشد. كشت آن در مناطق گرمسيري مناسبتر است. وزن و ريشه آن بطور متوسط نيم كيلو ميشود.
نوع ZZ: درصد قند اين نوع بسيار بالاتر از انواع ديگر است و محصول آن خيلي كم بوده و از نظر اقتصادي كاشت آن مقرون به صرفه نميباشد. ولي مقاومتر از انواع ديگر ميباشد.
در ايران بيشتر نوع N كاشته ميشود ولي امروزه بجز انواع چغندرقندهاي ذكر شده كه داراي ۲n كروموزوم برابر ۱۸ ميباشند (يعني ديپلوئيد) انواع تترا و تريپلوئيد آن نيز به بازار آمده است و همچنين مقدار قند آن هم بيشتر از كشورهاي اروپايي ميباشد و به راحتي ميتوان از چغندرقند تا ۲۱ درصد يا بيشتر برداشت كرد.
تغذيه چغندر قند را ميتوان به سه مرحله تقسيم نمود:
مرحله اول: تا يك ماه و نيم بعد از سبز شدن ميباشد كه در اين مرحله جذب زياد نيست و نسبتاً مقدار كمي ازت، فسفر و پتاس جذب ميشود ولي فعاليت و جذب سديم و كلسيم در اين دوره نسبتاً زياد است و براي تأمين مواد غذايي مرحله اول و مرحله دوم تمام فسفات مورد نياز و پتاس (چنانچه نياز باشد) را در پاييز به خاك بدهيم. در اين مرحله ريشه كاملاً توسعه پيدا نكرده است.
در مرحله دوم ريشه توسعه پيدا كرده است و برگ ها زمين را پوشانيدهاند. در اين مرحله بايد مواد غذايي مورد نياز در اختيار گياه قرار بگيرد. اين مرحله تا ۱۴۰ روز بعد از كاشت ادامه دارد.
در مرحله سوم به جز ازت و پتاس جذب ساير املاح كاهش پيدا ميكند ولي تا برداشت جذب مواد ادامه دارد. با توجه به اين امر كه زيادي ازت (افزايش اسيدهاي آمينه آزاد) در ريشه چغندرقند در صنعت قندسازي اختلال ايجاد ميكند بايد از دادن كودهاي ازته در مرحله سوم خودداري نمود در مراحل اول و دوم هم نسبت عناصر اصلي NPK را بايد رعايت كرد تا بتوان بهترين نتيجه را از كود پايه و كود سرك گرفت، نكات زير را در زمان برنامه ريزي كود مورد توجه قرار دهيد.
چنانچه نسبت فسفر در كودكم باشد مقدار چغندرهاي گنديده در كارخانه و انبار بيشتر است تا چغندرهاييكه نسبت ازت و فسفر و پتاس رعايت شده باشد.
چنانچه كود ازته را به تنهايي به مقدار زياد بدهيم ازت مضر (اسيدهاي آمينه آزاد) و املاح معدني محلول بيشتر ميشود.
تقسيم كردن كود در مراحل مختلف باعث ميشود گياه بهتر بتواند از آنها استفاده نمايد، مقدار كودي كه ميتوانيم به زمين بدهيم بستگي به ساير عوامل كشت از قبيل آب آبياري، نوع خاك و مقدار حاصلخيزي آن و مواد هوموسي خاك دارد ولي بطور متوسط در حدود ۱۵۰ كيلو ازت، ۶۰ كلیو P۲O۵ و بستگي به نوع خاك تا ۲۰۰ كيلوK۲O در هكتار ميباشد.
در خاك هايي كه مقدار كلسيم آن ها بالا باشد (خاكهاي با PHبالا و آهك زياد) تحرك بعضي از عناصر مانند منگنز، بور، آهن و روي دچار اختلال گشته و گياه نميتواند آن ها را خوب جذب نمايد.
مورد كمبود بور گياه چغندر مانند ساير گياهان غدهاي حساس است و اين كمبود موجب پوسيدگي، خشك شدن ريشه چغندر ميشود كه بايد بوسيله كودهاي حاوي بور جبران نماييم.
امروزه ثابت شده گياه چغندر قند نياز مبرم به كود سرك دارد و اين كود سرك ربطي به مقدار كود محاسبه شده و داده شده قبل از كاشت ندارد. كود سرك باعث ازدياد محصول و كيفيت آن شده و بوسيله اين كود سرك ميتوانيم ميكروالمنتها را تواماً با ماكروالمنتها به گياه چغندرقند برسانيم. براي كود سرك ميتوان از قطره طلاي معمولي يا قطره طلاي بور استفاده نمود. قطره طلا داراي ازت، فسفر، پتاس و ميكروالمنتها (آهن، روي، مس، بور، منگنز، منيزيم و موليبدن) ميباشد. در قطره طلای بور مخصوص گياهان غدهاي مقدار بور آن اضافهتر است. چنانچه كمبود بور ديده شود ميتوان از آن استفاده نمود.
قطره طلای چغندرقند:
قطره طلای چغندرقند کود مایع برگی است که برای تحریک گلدهی و تشکیل میوه در شرایط خاک های ایران ساخته شده است. استفاده از این کود باعث افزایش تولید محصول می گردد. این کود در تمام محصولات زراعی و باغی از جمله درختان میوه، سبزیجات حبوبات، غلات و گل های زینتی قابل استفاده است. این کود قادر به تامین تمام عناصر غذایی مورد نیاز گیاه است. عناصر ریز مغذی موجود در این کود به فرم کلاته بوده که راحتتر جذب گیاه می شوند.