اين شاخص در واقع نشان دهنده مقدار مناسبي ذرات خيلي ريز رسي و سيلتي در سنگدانه هاي ريز (ماسه ) است . در آزمايشي که به همين نام روي سنگدانه هاي ريز انجام مي شود ، مقدار معيني از مصالح در محلول استوک آزمايش هم ارز ماسه اي که ترکيبي از ۱۲۰ گرم کلرور کلسيم بدون آب حل شده در ۵۰۰ سانتي متر مکعب آب مقطر و ۵۴۲ گرم گليسيرين ۹۵ درصد است ، ريخته شده و پس از به هم زدن مخلوط در استوانه مدرج يک ليتري و جدا شدن ذرات رسي-سيلتي ، استوانه در محلي به صورت ثابت و بدون حرکت نگه داشته مي شود . در انتهاي آزمايش ، ارتفاع ستون رس و ستون ماسه نسبت به قاعده استوانه مذکور قرائت مي شود . بر اساس ارقام قرائت شده ، شاخص هم ارز ماسه که نشان دهنده مقدار نسبي ماسه در مخلوط سنگدانه است ، به شرح زير محاسبه مي شود :
SE برابر است با وزن آب تقسيم بر وزن سنگدانه هاي خشک ضرب در ۱۰۰
هر چه مقدار SE محاسبه شده بيشتر باشد مقدار نسبي ذرات رسي – سيلتي در مخلوط کمتر و اصطلاحاً ارزش ماسه اي آن بيشتر است . بر اساس آئين نامه هاي ساختماني ايران ،مندرج در دفترچه مشخصات فني عمومي شماره ۱۰۱ سازمان برنامه و بودجه ، مقدار مجاز اين شاخص براي ماسه مورد مصرف در بتن حداقل ۷۵ درصد ، براي ماسه مورد مصرف در آسفالت حد اقل ۴۵ درصد و براي ماسه مورد استفاده در تهيه فيلتر هاي زهکشي ، حداقل ۵۰ درصد است .