سدیم هیدروکسید که با نام های دیگری مانند سود سوزآور، کاستیک سودا، هیدرات سدیم، قلیا و سودای قلیایی شناخته می شود اغلب به صورت جامد و به شکل پودر سفید رنگ بدون بو وجود دارد. سدیم هیدروکسید می تواند به راحتی کربن دی اکسید و رطوبت موجود در هوا را جذب نماید. این ترکیب قابلیت انحلال در آب، الکل و گلیسرول را دارد که نتیجه این انحلال آزاد شدن مقدار زیادی گرما است. بنابراین بهتر است برای حل کردن سدیم هیدروکسید با آب از آب سرد استفاده شود، گرچه در این صورت سرعت واکنش کاهش می یابد ولی به دلیل گرمای آزاد شده در مقایسه با آب گرم خطر کمتری دارد.
معمولا سدیم هیدروکسید را با آب ترکیب کرده و آن را به صورت محلول با درصدهای مشخص با نام سود مایع به بازار عرضه می کنند. بد نیست بدانید سود مایع به دلیل ویژگی هایی که دارد به عنوان قلیای همه کاره شناخته شده است.
با توجه به ویژگی ها و قدرت سدیم هیدروکسید کاربردهای مختلفی برای سود مایع تعریف شده است اما به ویژه زمانی که برای کنترل PH ، خنثی کردن اسیدها و دیگر کاربردهای مشابه مصرف می شود، با دیگر مواد قلیایی مانند کربنات سدیم قابل رقابت است. زیرا یک باز قوی است و تاثیرات نامطلوبی در واکنش با مواد ایجاد نمیکند. نسبت به کربنات سدیم سریعتر واکنش میدهد و قابلیت حلالیت بیشتری در آب دارد و همچنین نگهداری آن به عنوان یک محلول آبی راحت تر است.
کاربردهای سود مایع در صنعت

سود مایع به عنوان یک باز قوی شناخته شده است که در آزمایشگاه ها برای خنثی کردن محلول های اسیدی و تیتراسیون کاربرد گسترده ای دارد. علاوه براین طیف گسترده ای از کاربردها را در صنایع مختلف برای آن تعریف کرده اند که در زیر به برخی از این کاربردها اشاره شده است.
• تولید آلومینیوم : سدیم هیدروکسید در اثر واکنش با بوکسیت می تواند مواد معدنی از جنس آلومینیوم موجود در سنگ های معدنی را در خود حل کند. درنتیجه ناخالصی ها که به صورت نامحلول هستند جدا شده و درنهایت از این آلومینای خالص برای تهیه آلومینیوم استفاده می شود.
• مراقبت های فردی و خانگی : اغلب از سود در واکنش صابون سازی و تهیه صابون های بهداشتی به دلیل توانایی آن در واکنش با چربی ها استفاده می شود. در تولید شوینده ها نیز از سود مایع به عنوان بخشی از فرآیند خنثی سازی استفاده می شود.
• فرآورده های نفتی : از سود مایع می توان برای اکتشاف، تولید و فرآوری نفت و گاز طبیعی استفاده کرد.
• تولید خمیر کاغذ و سفید کردن رنگ آن : به طور کلی فرآیند تولید کاغذ به دو بخش تقسیم می شود. در بخش اول که تولید خمیر کاغذ یا پالپ نام دارد، الیاف چوب که به وسیله چسبی به نام لیگنین به هم متصل شده اند از یکدیگر جدا می شوند و در مرحله بعد به این الیاف جداشده برای تولید کاغذ شکل میدهند. سود مایع در مرحله تبدیل تکه های چوب به الیاف و به منظور خالص سازی استفاده می شود.
صنعت کاغذ یکی از بزرگترین مصرف کنندگان سود مایع است که از این ترکیب در تولید خمیر کاغذ، تولید کاغذ و سفید کردن رنگ آن و همچنین به منظور جوهرزدایی از کاغذهای باطله استفاده می شود. با قرار دادن کاغذهای باطله در محلول سود مایع حجم کاغذ افزایش یافته و جوهر آن به راحتی جدا می شود.
یکی از روش های تولید سدیم هیدروکسید روش الکترولیز است. در این روش از الکترولیز محلول آب و نمک سدیم کلرید، سدیم هیدروکسید، کلر و هیدروژن تولید می شود. لازم به ذکر است که در امریکا این روش تولید سود مایع برای استفاده در صنعت کاغذ و جوهرزدایی از کاغذهای باطله به عنوان روشی اقتصادی و به صرفه شناخته شده است.
• صنعت نساجی : محلول سدیم هیدروکسید در صنعت نساجی کاربردهای متنوعی دارد. به عنوان مثال در پردازش الیاف پنبه و رنگرزی الیاف مصنوعی مانند نایلون و پلی استر کاربرد دارد. مرسریزه کردن الیاف با محلول سدیم و هیدروکسید استحکام کششی و درخشش بیشتری را برای محصولات ایجاد میکند. علاوه براین واکس و چربی های موجود در سطح الیاف را برداشته و درنتیجه کیفیت عملیات سفیدگری و رنگرزی بهبود می یابد.
• تصفیه آب : سود مایع به دلیل جذب کربن دی اکسید و آب، باعث افزایش PH آب شده و درنتیجه به تصفیه آب کمک میکند. آب سخت به دلیل دارا بودن کلسیم و منیزیم تاثیرات جانبی بر دستگاه ها و تجهیزات مانند خوردگی دیگ های بخار، کاهش میزان کف کردن صابون ها، ایجاد لکه بر ظروف و کدر کردن لباس ها دارد. سود مایع از طریق تصفیه آب می تواند میزان سختی آن را کاهش داده و تاثیرات ناشی از سخت بودن آب را از بین ببرد.
• فرآیندهای شیمیایی : اغلب از سود مایع به عنوان شناساگر در فرآیندهای شیمیایی استفاده می شود.
سود مایع چه خطراتی دارد؟

تماس با سدیم هیدروکسید اثرات مضری دارد که میزان این اثرات به عواملی مانند غلظت هیدروکسید سدیم، مدت زمانی که در معرض این ماده قرار میگیرید و نحوه تماس با آن که می تواند تماس با پوست، خوردن یا تنفس کردن آن باشد، بستگی دارد.
خوردن یا نوشیدن اتفاقی این ماده باعث سوختگی شدید، حالت تهوع، استفراغ و اسهال یا درد در قفسه سینه و معده می شود. تنفس آن نیز باعث سرفه، سوختگی و سوزش دستگاه تنفسی می شود.
در صورت تماس با پوست یا چشم اولین کاری که می کنید لباس آلوده شده با سدیم هیدروکسید را درآورده و پوست را با آب چندین بار شستشو دهید. در صورت آسیب های جدی حاصل از تماس با سود سوزآور بهتر است به پزشک مراجعه نمایید.