گیاه خارشتر با نام علمی Alhagi persarumیکی از گیاهان بسیار کم توقع دشت های نواحی گرم ایران است. گیاه خارشتر که به آن ترنجبین نیز گفته می شود، شهد و گرده بسیار خوبی را نیز در اختیار زنبورعسل قرار می دهد که ماحصل آن عسلی بسیار خوش طعم و با کیفیت است که اثرات دارویی و درمانی زیادی نیز دارد. استان خراسان شمالی با دارا بودن مراتع و دشت های بسیار وسیع پوشیده از این گیاه دارویی یکی از بهترین مناطق کشور برای برداشت عسل خارشتر محسوب می شود و عسل خارشتر تولیدی در این مناطق کیفیت بسیار مطلوبی دارد.
عسل خارشتر :
عسل خارشتر در واقع شهد تراواش شده از گل های گیاه خارشتر می باشد که توسط زنبورعسل جمع آوری می گردد. گیاه خارشتر با این که خاص مناطق نیمه خشک کشور است اما یکی از مهم ترین گیاهان مولد شهد ایران است که شهد بسیار خوبی را در اختیار زنبورعسل قرار می دهد و در موعد گل دهی فعالیت بسیار زیاد زنبوران عسل را بر روی گل های این گیاه شاهد هستیم . طول دوره گل دهی مناسب در کنار شهد بسیار زیاد تولیدی در غدد شهد دان گل های خارشتر باعث شده است که زنبورداران زیادی نسبت به استقرار کندوها در مراتع خارشتر اقدام کنند .
علاوه بر گل های خارشتر که مولد شهد هستند ، زنبورعسل بر روی عسلک های تراوش شده از ساقه گیاه خارشتر که در واقع همان ترنجبین است نیز فعالیت مطلوبی دارد که البته نسبت به شهد تولیدی از گل ها به میزان کمتری مورد استقبال زنبورعسل قرار می گیرد .
موعد گل دهی موثر خارشتر برای زنبورداری در بیشتر مناطق ایران در ماه های خرداد تا مرداد ماه است. و فعالیت زنبورعسل بر روی ترنجبین نیز در ماه های شهریور و مهرماه تا قبل از باران های پاییزه ادامه دارد که البته فعالیت اصلی زنبورعسل بر روی گل های خارشتر صورت می گیرد و این شهد گل های خارشتر است که جریانی از شهد را وارد کندو می کند و عسلی خوش طعم و دارویی را برای سفره های ما به ارمغان می آورد .
خواص عسل خارشتر :
عسل فرآوری شده از شهد گل های خارشتر را می توان یکی از باکیفیت ترین و سالم ترین عسل های ایران دانست. عسل تک گل خارشتر معمولا دارای ساکارز پایین و سرشار از مواد معدنی ، ویتامینی و مواد موثر دارویی همچون پلی فنول ها و فلاونوئیدهای بالایی است که خواص دارویی این عسل را شامل می شود. از آن جایی که گیاه خارشتر یک گیاه خودرو و بومی ایران است هیچ گونه ماده شیمایی اعم از کود و سم به این گیاه داده نمی شود و عسل تولیدی از این گیاه نیز به لحاظ باقی مانده های شیمایی درجه کیفی بالایی دارد. عسل خارشتر طعم و مزه بسیار خوبی دارد و می تواند به عنوان یکی از عسل های بسیار خوب به عنوان مصرف روزانه در سبد سلامت خانواده ایرانی قرار گیرد.
رنگ عسل خارشتر تک گل :
بسته به منطقه و گونه خارشتر رنگ آن اندکی متفاوت است و معمولا به رنگ زرد است و عطر و طعم ملایمی دارد . عسل خارشتر به صورت مومدار از کندو برداشت می شود که اگر شانه سفید باشد می توان آن را به همان صورت مصرف نمود ، در غیر این صورت توسط دستگاه عسل گیری باید صاف شود که عسل صاف بعد از مدتی رس می بندد ( شکرک می زند ) که به آن عسل خام نیز گفته می شود .
گیاه دارویی خارشتر :
خارشتر، گیاهی است چندساله به ارتفاع ۲۰ تا ۱۲۰سانتی متر و دارای شاخههای متعدد خاردار بهرنگ سبز تا سبز مات. طول خارها، از ۱ تا ۶سانتیمتر متغیر بوده و زاویه آنها، تقریباً راست است. برگها، بیضی شکل بهطول۱۰ تا ۱۵ و عرض۳ تا ۵ میلیمتر و گُلها، که معمولاً در محور خارها و بهتعداد ۲ تا ۸عدد در هر خار ظاهر میشوند، بهرنگ قرمز ارغوانی تا جگری هستند. کاسه گُل، بدون کُرک است و میوه، بهصورت نیام دانهتسبیحی، حاوی ۴ تا ۷دانه میباشد. سطح نیام، صاف یا دارای خارهای کوتاه است.
خواص و کاربردهای گیاه دارویی خارشتر :
طبیعت خارشتر از نظر حکمای طبّ سنتی، خیلی گرموخشک است و بهعنوان مُدرّ و مُسهِل از آن بهره میبرند. همچنین، جوشانده آن مُعرِّق است و مالیدن روغن برگهای آن برای روماتیسم مفید است. گُلهای آن نیز برای التیام بواسیر مؤثر است. بر طبق تحقیقات جدید مشخص شده است که مواد موجود در ریشه خارشتر میتواند در تقویت سیستم دفاعی بدن مؤثر واقع شود و لذا گزینه مناسبی برای درمان و مهار بیماری ایدز بهشمار می رود.