گاز هلیوم را میتوان دومین عنصر فراوان جهان به شمار آورد. همچنین دومین عنصر در جدول تناوبی است که گازی بی رنگ و بو و بیاثر میباشد. یکی از کاربردهای گاز هلیوم در بادکنکهای تولد و نیمه هادی ها است. گاز هلیوم گازی بسیار سبک میباشد که بدلیل تراکم کم آن قادر به شناور ماندن در هوا است. با استنشاق گاز هلیوم تغییرات عجیبی رخ میدهد که میتوان آن را به چگالی کم گاز هلیوم نسبت داد. هنگام تنفس گاز هلیوم صدای جیرجیر مانند تولید میشود. در واقع هر چقدر تراکم هلیوم در اطراف تارهای صوتی بیشتر شود یا به عبارت دیگر میزان گاز هلیوم در دستگاه تنفسی افزایش یابد لرزش تارهای صوتی بیشتر میشود.
گاز هلیوم بدلیل بی اثر بودن قابل اشتعال و احتراق نیست. در واقع گاز هلیوم را میتوان به عنوان خنک کننده در کشتی راکت یا دستگاه MRI مورد استفاده قرار داد.
تنفس گاز هلیوم میتواند خطر آفرین باشد. این کار به ظاهر کاری سرگرم کننده است ولی باید از آن پرهیز نمود. استنشاق گاز هلیوم باعث سرگیجه و عدم هوشیاری میگردد.
تهیه گاز هلیوم
گاز هلیوم به طور معمول هم به صورت گاز وجود دارد و به صورت مایع. هلیوم را میتوان از فراوانترین عناصر زمین در نظر گرفت. در واقع ۲۳% از تمام جهان را هلیوم تشکیل داده است. گاز هلیوم برای تبدیل به مایع شدن کمترین نقطه جوش را نسبت به سایر عناصر دارد. دلیل این ویژگی سبکتر بودن گاز هلیوم از هوا است که به سمت خارج جو حرکت میکند به همین علت اینکه منابعی که ما میتوانیم گاز هلیوم را تامین کنیم بسیار کم و محدودند.
برای تولید گاز هلیوم شیوه هایی وجود دارد. گاز هلیم را میتوان از گاز طبیعی بدست آورد. گفته میشود در هر جایی که گاز طبیعی وجود دارد، اثری از گاز هلیوم نیز دیده میشود، این امر طبیعی است که مقدار گاز هلیوم در هر منبع متفاوت است و ممکن است در برخی منابع بیشتر از سایرین باشند. برای استخراج و تولید گاز هلیوم باید مقدار آن از یک حدی بیشتر باشد تا بتوان آن را جداسازی نمود. البته یک روش برای تولید گاز هلیوم در خانه وجود دارد آن هم با استفاده از سرکه و جوش شیرین است. همان واکنشی که در دوران مدرسه با عنوان کوه آتشفشان معرفی میشد.
ذخایر و تولید گاز هلیوم
گفتنی است کل منابع ذخیره هلیوم در دنیا تقریبا ۴۱ میلیارد متر مکعب تخمین زده شده است و عمده ترین منابع گاز هلیوم در کشور قطر قرار دارد کشورهای دیگری که بعد از قطر دارای ذخایر هلیومی میباشند الجزیره، ایالات متحده امریکا و بعد از اینها روسیه است گفتنی است که تولید سالانه هلیوم در جهان ۱۷۵ میلیون متر مکعب است و کشوری که در تولید هلیوم پیشتاز است آمریکا میباشد. تولید هلیوم در کشور روسیه سالانه ۵ میلیون متر مکعب میباشد البته ناگفته نماند مناطقی در روسیه شرق دور وجود دارند که دارای منابع غنی از هلیوم هستند اما فناوری لازم برای تولید هلیوم را ندارند.
در رابطه با نحوه جداسازی گاز هلیوم دو مرحله وجود دارد مرحله اول فرآیند تراکم کم دما و تغلیظ هلیوم و در مرحله دوم پاکسازی گاز هلیوم از ناخالصیهایی مانند متان، نیتروژن، هیدروژن، نئون و آرگون میباشد که نحوه تولید گاز هلیوم را تشکیل میدهند