صمغ فارسی يك هيدروكلوئيد غير نشاستهاي با ماهیت پلیساکاریدی اسیدی است که قسمت اعظم پیکره اصلی آن متشکل از واحد قندی گالاکتوز همراه با مقدار کمتری آرابینوز (به نسبت تقریبی ۱:۲) است.
صمغ فارسی بهطور طبیعی از دو بخش محلول (حدود %۳۰)، و نامحلول (حدود %۷۰) تشکیل شده است. بخش محلول بهراحتی در آب سرد حل شده، در حالیکه بخش نامحلول آن بهطور نسبی در آب داغ حل میشود. طبق بررسیهای صورت گرفته، ماده خشک صمغ فارسی متشکل از حدود ۹۵-۹۴ درصد پلیساکاریدها و تقریبا ۶-۵ درصد ناخالصیهای چربی، پروتئین، اجزای فنولی (تانینها) و مواد معدنی است، که البته با ترسیب الکلی قابل حذف میباشند. ویژگیهای فیزیکوشیمیایی صمغ فارسی بهطور قابل ملاحظهای متفاوت از صمغ عربی است، که برای مثال علیرغم صمغ عربی، این صمغ در غلظتهاي پایین نیز محلولهایی چسبنده و ویسکوز تولید مینماید. قوام حاصل از این صمغ از کتیرا نیز بیشتر است.
بهطور متوسط، یک گرم صمغ فارسی میتواند حدود ۱۲ گرم آب جذب نماید. این صمغ در محدوده غلظت ۸-۱ درصد تشکیل ژل نمیدهد. با این حال، در غلظتهای بالاتر از ۱۲-۱۱ درصد قادر است یک شبکه ژل حقیقی ایجاد نماید.
توزیعپذیری صمغ فارسی در آب بهطور قابل توجهی با افزایش دما افزایش مییابد. برای مثال مشخص شده که در دمای ۳۰ درجه سانتیگراد، تنها ۳۰ درصد از کل صمغ محلول بوده، اما افزایش دما تا ۹۰ درجه سانتیگراد منجر به حلالیت بیشتر تا حدود ۶۰ درصدِ کل صمغ میگردد. همچنین ویسکوزیته بخش محلولِ صمغ فارسی تا دمای ۶۰ درجه سانتیگراد بهطور قابل ملاحظهای تغییر نمیکند، اما افزایش دما تا ۹۰ درجه سانتیگراد سبب کاهش ویسکوزیته آن میگردد. بهلحاظ رئولوژیکی، دیسپرسیونِ بخش محلول صمغ فارسی در آب، رفتار شل شونده با برش نشان میدهد. افزودن نمکها و یا شرایط اسیدی نیز سبب کاهش ویسکوزیته ظاهری صمغ فارسی میگردد. دیسپرسیون ۱ درصد صمغ فارسی در آب حالت اسیدی (pH ۴.۳-۴.۶۲) داشته و رابطه عکسی میان pH محلول و رنگ صمغ فارسی وجود دارد، اینگونه که هر چه رنگ صمغ روشنتر باشد، pH محلولِ صمغ بالاتر است. تانینها مسئول رنگ صمغ فارسی بوده و بنابراین هرچه رنگ صمغ روشنتر و سفیدتر باشد، محتوای تانین آن کمتر است. محتوای تانین، یک پارامتر محدود کننده در کاربرد صمغ فارسی برای مصارف غذایی و دارویی است.
صمغ فارسی علاوه بر کاربردهای دارویی و سلامتیبخش، از اهمیت تکنولوژیکی در محصولات غذایی نیز برخوردار است. از آن جمله میتوان به کاربرد موثر این صمغ در تولید فیلمهای خوراکی و پوششی اشاره کرد. در این رابطه، کشیدن مخلوط تهیه شده از بخش محلول در آب صمغ فارسی، گلیسرول و نمک کلرید کلسیم، فیلمی خوراکی بدست داده که از انعطافپذیری بالا، شفافیت و مقاومت کششی بالایی برخوردار است.
با توجه به خاصیت پایدارکنندگی مناسب، صمغ فارسی میتواند تا میزان ۷۵ درصدِ کربوکسی متیل سلولز (CMC) در مایونز جایگزین شود بدون آنکه در پذیرش کلی و ویژگیهای حسی مایونز تولید شده تغییری رخ دهد. کاربرد موثر این صمغ در بهبود خواص رئولوژیکی خمیر نان تافتون، همچنین پایدارسازی سیستم شربت خاکشیر در برابر ترسیب، بهبود خواص بافتی، ارتقای ویسکوزیته و کاهش سینرسیس در ماست پروبیوتیک کم چرب، و جایگزینی نسبی آن با ژلاتین (بخش نامحلول در آب صمغ فارسی) در محصول پاستیل به اثبات رسیده است.
صمغ فارسی بهدلیل خاصیت چسبندگی در قرصسازي، رنگسازي، نساجی (بهعنوان مثال براي آهار دادن پارچه) و یا عایق کردن سطح لنج ها و قایق ها براي جلوگیري از نفوذ رطوبت استفاده می شود.
بهدلیل خاصیت چسبندگی بالای صمغ فارسی و قیمت مناسب آن، کاربرد این صمغ در فرمولاسیون انواع کود گیاهی و نیز تولید خوراک دام رو به افزایش است.