سیستم ایمنی مجموعه بزرگی از سلول ها و مولکول های متنوع و مختلف می باشد که در برابر ماکرو و میکرو مولکول هایی که به عنوان غیر خودی مورد شناسایی قرار می دهد، واکنش داده و پاسخ های ایمنی را شکل می دهد. اجزای گوناگون یاد شده را جهت مطالعه و بررسی آسان تر در قالب دو بخش ایمنی ذاتی (طبیعی) و ایمنی اختصاصی (اکتسابی) تقسیم بندی می کنند. این دو بازوی سیستم ایمنی روابط تنگاتنگ متقابل دارند، به طوری که ایمنی ذاتی باعث فعال شدن و به راه اندازی واکنش های ایمنی اختصاصی می شود و واکنش های ایمنی اکتسابی نیز تقویت و ارتقاء فعالیت های ایمنی ذاتی را به دنبال دارد.(۱)

فرایند های هماهنگ و پیچیده سیستم ایمنی وظایف متعددی را در بدن به عهده دارند که از میان آنها می توان به ایجاد مصونیت در برابر عوامل عفونی مختلف و مقابله با رشد و گسترش سلول های سرطانی به عنوان دو مورد شاخص اشاره نمود. این سیستم جهت انجام بهینه این وظایف، در هر مورد، از توانایی ها و خصوصیات سلول ها و مولکول های خود به خوبی بهره برده و مناسب ترین استراتژی ها را به کار می بندد. به عنوان مثال علیه عوامل عفونی ویروسی در ابتدا ایمنی ذاتی: ۱- با تولید اینترفرون های تیپ یک (توسط ماکروفاژها) سلول های آلوده و غیر آلوده مجاور را در یک حالت ضد ویروسی قرار می دهد. ۲- سلول های کشنده طبیعی (NK[۱]) سلول آلوده را از بین می برند و ۳- سیستم کمپلمان نیز با تسهیل فاگوسیتوز ذرات ویروسی و لیز مستقیم ویروس های دارای envelope (مانند ویروس آنفلوانزا) وارد عمل می شود. سپس با فعال شدن ایمنی اختصاصی (به طور عمده توسط سایتوکاین های تولیدی از ماکروفاژ ها):۱- آنتی بادی های ضد ویروسی تولید می شود و ۲- سلول های T سیتوتوکسیک ( مانند سلول های NK ولی با روش هایی متفاوت) به لیز سلول های آلوده و ریشه کنی عفونت می پردازند.(۱)

جهت افزایش یا به عبارت بهتر تنظیم فعالیت ها و پاسخ های ایمنی، علاوه بر عوامل سنتتیک می توان از گیاهان دارویی با عوارض جانبی فوق العاده کمتر نیز بهره جست. نمونه کاملا شناخته شده و پرمصرف از این دست گیاهان اکیناسه (Echinacea purpurea ، سرخارگل) می باشد. مکانیسم های فارماکولوژیک اکیناسه و نتایج حاصله از آن را می توان در عناوین زیر برشمرد:

افزایش تعداد لکوسیت ها و گرانولوسیت ها (۲) – افزایش فعالیت سلول های NK (۲)

(انواع مختلف سلول های ایمنی)

تحریک فعالیت ماکروفاژها (۳،۲) – افزایش سطح پروپردین (۲)

(فاگوسیتوز، ترشح سایتوکاین ها) (پیشبرد فعالیت سیستم کمپلمان)

فعال نمودن سلول های T (۲) – خواص مستقیم ضد ویروسی و باکتریایی (۴،۲)

(به صورت غیر اختصاصی)

تاثیر مفید در کاهش بروز و مدت زمان علائم سرما خوردگی (۷-۵)
کاهش ارزشمند در میزان عود و عوارض ناشی از عفونت های تنفسی ویروسی (۸)
کاهش بروز عفونت های باکتریایی ثانویه در آنفلوانزا (۹)

با توجه به تاثیرات فوق، اندیکاسیون های بالینی اکیناسه را می توان به صورت زیر بیان نمود (۲):

کمک در درمان و نیز پیشگیری نسبی از ایجاد سرما خوردگی و آنفلولانزا
تقویت سیستم ایمنی در افراد در معرض استر س های فراوان شغلی یا اجتماعی
کمک در درمان کمبودهای سیستم ایمنی ناشی از ورزش های سنگین و مسابقات حرفه ای
درمان کمکی جهت بالا بردن اثربخشی آنتی بیوتیک ها
کاهش تاثیر منفی شیمی درمانی و رادیو درمانی بر سیستم ایمنی

در این زمینه داروی گیاهی ایموستیم حاوی عصاره اکیناسه در دو شکل دارویی شربت و قرص قابل معرفی می باشد. علاوه بر این جهت اثربخشی بهتر می توان از کپسول ایمونستیم طلایی نیز بهره برد. در تهیه این کپسول علاوه بر اکیناسه از گیاه مهر طلایی (Hydrastis canadensis) هم استفاده شده است. مهر طلایی از گیاهان حاوی berberine است که فعالیت آنتی بیوتیکی آن از طریق مکانیسم های زیر درتحقیقات متعددی نشان داده شده است:

کاهش و/ یا محدود نمودن رشد ویروس آنفلوانزا و تداخل با همانند سازی آن در سلول میزبان (۱۰)
جلوگیری از اتصال باکتری ها به سلول میزبان (۱۲،۱۱)
فعال نمودن ماکروفاژها (۱۲)