عملکرد جنسی را می­توان به ۳ مرحله که نشانگر چرخه پاسخ جنسی هستند تقسیم­ بندی نمود:

۱-میل جنسی (libido or sexual desire)

۲-arousal که در آقایان عمل نعوظ(erectile function) و در خانم ها lubrication را شامل می­شود.

۳-release که شامل orgasm در خانم­ها و ejaculation در آقایان است.

شیوع اختلال عملکرد جنسی در آقایان و خانم ­های سنین میانسالی و پیری ۲۵-۱۰ درصد گزارش شده است.

داروها می­توانند یک یا چند مرحله از چرخه پاسخ جنسی را تحت تاثیر قرار دهند. مکانیزم­های دخیل در پاسخ جنسی کاملاً شناخته نشده­اند اما شواهدی از دخالت مکانیزم­های دوپامینرژیک، آدرنرژیک، موسکارینیک و سروتونرژیک وجود دارد. عموماً دوپامین رفتار جنسی را افزایش و سروتونین آن را کاهش می­دهد.

Libido تحت تاثیر هورمون­های تولید مثل و سلامت احساسی و فیزیکی هر فرد است. وجود تستوسترون برای یک sexual arousal طبیعی در آقایان و خانم ها ضروری است. کمبود تستوسترون در آقایان با impotence (ناتوانی در(erection همراه است.

عملکرد جنسی آقایان به هماهنگ بودن مکانیزم­های نوروژنیک، هورمونی و سایکولوژیک بستگی دارد و اختلال در هرکدام از این
مکانیزم­ها می­تواند به(ED) erectile dysfunction منجر شود. عضلات صاف و عروق خونی پنیس اعصاب سمپاتیک و پاراسمپاتیک را دریافت می­کنند و نعوظ عمدتاً یک عملکرد پاراسمپاتیک است.

در حالت flaccid، عضلات صاف در حالت انقباض هستند و از ورود جریان خون جلوگیری می­کنند. تحریک اعصاب پاراسمپاتیک که با واسطه نیتریک اکسید صورت می­گیرد، عضلات صاف آرتریول­ها در corpous cavernosa را شل نموده و اجازه می­دهد خون به سرعت وارد پنیس شود. همزمان خروج خون وریدی از پنیس کاهش می­یابد و خون داخل corpous cavernosa به دام می­افتد و
rigid erection اتفاق می­افتد.

اُکسی­توسین یک نوروترانسمیتر مهم در آقایان است و اثرات proerectile قدرتمندی دارد زیرا مسیرهای عصبی تحریکی را از
erection-generating center spinal به پنیس فعال می­کند.

ED یک قسمت طبیعی از روند پیری محسوب نمی­شود. امروزه، میلیون­ها مرد جوان و پیر از ED رنج می­برند که می­تواند علت­های زیادی داشته باشد از جمله وجود مقادیر زیادی از هورمون­های سنتتیک(Xenoestrogens) در رژیم غذایی و محیط، عدم تعادل تغذیه­ای به علت تولیدات بی­کیفیت و میزان بسیار کم تسوتسترون. حدود ۲۵ درصد از موارد ED ناشی از داروهاست که شایع­ترین آن­ها داروهای antihypertensive و anticonvulsant هستند. در میان داروهای کاهنده فشار خون، دیورتیک­های تیازیدی و بتابلاکرها نقش بیشتری دارند در حالی که بلاک­کننده­های کانال­های کلسیمی و مهارکننده­های ACE تاثیر کمتری دارند.

شیوع ED غالباً در مبتلایان به دیابت، چاقی، بیماری های قلبی، هایپرتانسیون و بیماری­های عروق محیطی بالاتر است بطوری که ED در ۷۵-۳۵ درصد مردان مبتلا به دیابت رخ می­دهد. همچنین می­تواند پیامد آسیب به طناب نخاعی و جراحی یا رادیوتراپی ناحیه لگن یا پرینه باشد. کشیدن سیگار و مصرف الکل از فاکتورهای مهم در ایجاد ED هستند.

ED شیوع زیادی داشته و تقریباً ۵۰ % مردان سنین ۴۰ تا ۷۰ سال – معادل تقریباً ۱۵۰ میلیون مرد در سرتاسر دنیا- را گرفتار می­کند.ED تظاهری از یک اختلال عملکردی و/ یا ساختمانی در گردش خون آلت است. هر مرد مبتلا به اختلال نعوظ اولیه یا ثانویه که بیش از ۶-۳ ماه طول کشیده باشد لازم است به پزشک مراجعه نماید. اگرچه تعدیل فاکتورهای خطر شیوه زندگی می­تواند کمک­کننده باشد، در اکثر موارد بیماران نیازمند استفاده از دارو هستند تا اختلال نعوظ را بهبود بخشیده یا اصلاح نمایند. درمان مرسوم این اختلال با مهارکننده­های فسفودی­استراز-۵ (PDE-۵) مانند سیلدنافیل، وردنافیل، تادالافیل و آوانافیل صورت می­گیرد. علاوه بر تداخلات دارویی با نیترات­ها، مهارکننده­های پروتئاز و اریترومایسین، سایمتیدین و کتوکونازول؛ اختلال دید، سردرد، درد عضلانی، گُرگرفتگی و سبکی سر از جمله عوارض این داروها می‌باشد که مصرف آن را برای بسیاری از بیماران مشکل می­کند. همچنین بیماران مبتلا به دیابت یا آسیب­های عصبی، پاسخ ضعیفی به PDE-۵ نشان داده یا نسبت به اثرات آن­ها مقاوم هستند. لذا تلاش برای تهیه داروهای جایگزین ازجمله داروهای حاوی اجزای گیاهی مانند جینسنگ و خارخسک همچنان ادامه دارد. ال-آرژنین آمینواسید نیمه­ضروری موجود در پروتئین­های رژیم غذایی است و در بدن از ال‌سیترولین تولید می­شود. در in vitro، ال-آرژینین موجب اتساع بافت ایزوله کورپوس کاورنوزا می­شود. در یک کارآزمایی بالینی دوسوکور با کنترل دارونما، بهبود نعوظ در مردان مصرف­کننده ال-آرژنین ۳۱% و در گروه دارونما ۱۲% گزارش شده است. در این مطالعه هیچگونه عارضه جانبی گزارش نشد. ال-آرژنین اتساع عروق ناشی از نیتریک اکساید (NO) و عملکرد اندوتلیوم را بهبود می­بخشد.NO سیگنال فیزیولوژیک ضروری برای نعوظ است زیرا هم به عنوان نوروترانسمیتر فیبرهای عصبی غیرآدرنرژیک و غیرکولینرژیک آلت عمل می­کند و هم متسع­کننده عروق سلول­های عضلانی صاف شریان­ها ، سینوزوئیدها و ترابکولاهای آلت است. کاربردهای اصلی جینسنگ شامل کنترل متابولیسم گلوکز، عملکرد سایکوموتور و بیماری­های ریوی است.

در یک کارآزمایی بالینی چند مرکزی دوسوکور تصادفی موازی با کنترل دارونما، ۱۱۹ بیمار مبتلا به اختلال نعوظ خفیف تا متوسط مورد بررسی قرار گرفتند تا روزانه ۴ قرص ۳۵۰ میلی­گرمی حاوی عصاره دانه جینسنگ یا دارونما را به مدت ۸ هفته استفاده نمایند. تعیین اثربخشی با استفاده از شاخص بین المللی عمل نعوظ(IIEF)-۱۵ و انزال زودرس با استفاده از ابزار تشخیصی انزال زودرس (PEDT) در هفته ۴ و ۸ صورت گرفت. بر اساس نتایج این بررسی؛ در هفته ۸، در گروه مصرف­کننده جینسنگ، نمره هر قسمت و نمره کل(IIEF)-۱۵ بطور قابل­توجهی از ۴۰.۹۵±۷.۰۵ به۴۶.۱۹±۱۲.۶۹ افزایش یافت (P<۰.۰۵)، همچنین نمره قسمت عمل نعوظ IIEF کمی افزایش یافت (از ۱۷.۱۷±۲.۵۷ به (۱۸.۵۹±۵.۹۹ (P<۰.۰۵). علاوه بر این بعد از ۴ و ۸ هفته نمره PEDT از ۹.۱۴±۴.۵۷ به ترتیب به ۷.۹۷±۴.۴ و ۷.۵۳±۴.۲۶ بهبود یافت (P<۰.۰۵). در مقایسه با ابتدای مطالعه؛ در پایان هفته ۴ و هفته ۸ شاخص های ایمنی مصرف شامل نتایج آزمایشات هورمونی و پروفایل چربی تغییری نشان نداد. محققین نتیجه گرفتند مصرف عصاره جینسنگ همه زمینه­های عملکرد جنسی را بهبود می­بخشد و می­تواند به عنوان یک داروی جایگزین برای بهبود زندگی جنسی مردان مبتلا به اختلال عملکرد جنسی مورد استفاده قرار گیرد.

قرص”هایسنس باریج”حاوی عصاره خارخسک (Tribulus terrestris)، جینسنگ (Panax ginseng) و ال-آرژنین است که برای بهبود نعوظ کاربرد دارد.

به منظور بررسی ایمنی مصرف و اثربخشی فرآورده حاوی خارخسک، جینسنگ و ال-آرژنین؛ در یک کارآزمایی بالینی دوسوکور موازی با کنترل دارونما، ۵۰ مرد سنین ۵۰-۲۵ سال مبتلا به اختلال نعوظ خفیف تا متوسط بصورت تصادفی به دو گروه تقسیم شدند تا به مدت ۱۲هفته روزی ۲ بار هر بار یک عدد دارو یا دارونما را مصرف نمایند. ارزیابی اثربخشی با استفاده از IIEF پرسش­نامه رضایت از درمان اختلال نعوظ از نظر شریک جنسی (EDITS)، تستوسترون سرم، آنالیز مایع منی، ارزیابی کلی محقق (IGA) و نظر بیماران صورت گرفت. نتایج این بررسی به شرح زیر بود:

در مقایسه با گروه دریافت­کننده دارونما، در بیمارانی که فرآورده حاوی خارخسک، جینسنگ و ال-آرژنین را مصرف کرده بودند، نمره عملکرد نعوظ در IIEF بطور قابل توجهی بهبود یافت. بعد از ۳ ماه درمان، نمره متوسط عملکرد نعوظ در گروه دارو از ۱۶.۰۷(۲.۸۶) به ۲۵.۰۷ (۴.۵۵) و در گروه دارونما از ۱۵.۸۵(۳.۲۳) به ۱۶.۴۶(۴.۲۴) رسید. در گروه دارو نتایج ۴ حوزه دیگر IIEF شامل عمل ارگاسم، میل جنسی، رضایت از ارتباط و رضایت کلی نسبت به گروه دارونما بهتر بود. همچنین در مقایسه با گروه دارونما، برای گروه دارو تفاوت قابل­توجهی از نظر نمره متوسط EDITS بیماران و شرکای جنسی آنان وجود داشت؛ به ترتیب ۸۲.۳۱(۲۰.۲۳) در برابر ۳۶.۷۸(۲۲.۵۳) و۸۲.۷۵(۹.۸) در برابر۱۸.۵۰(۹.۴۴): .(p<۰.۰۰۱)۹۲% از بیماران گروه دارو و فقط ۸% از بیماران گروه دارونما درخواست ادامه مصرف فرآورده اختصاص یافته به گروه خود را داشتند.

ارزیابی کلی محققین از درمان گروه دارو در بیش از ۷۷% موارد بسیار خوب تا عالی و در ۲۱% بیماران گروه دارونما نسبتاً خوب تا خوب بود. در مقایسه با دارونما اثر فرآورده حاوی خارخسک، جینسنگ و ال-آرژنین از نظر آماری قابل توجه بود (P<۰.۰۵). وقوع عوارض جانبی و درجه­بندی تحمل درمان از نظر بیماران در هر دو گروه یکسان بود. محققین نتیجه گرفتند در بهبود عملکرد جنسی در مردان، در مقایسه با دارونما، فرآورده حاوی خارخسک، جینسنگ و ال-آرژنین به خوبی تحمل می­شود و موثرتر است و این دارو درمان مناسبی برای اختلال نعوظ بوده و ممکن است به عنوان اولین انتخاب مکمل سلامتی با حداقل دوره ۳ ماهه به میزان ۲ عدد در روز به کار رود