جامعه مدرن امروزی با یک همه گیری به نام اضافه وزن و چاقی مواجه است که تقریباً یک سوم جمعیت جهان را گرفتار نموده و همچنان رو به افزایش میباشد. معمولاً شاخص توده بدن (BMI)، یک شاخص ساده برای طبقه‌بندی اضافه وزن و چاقی در بزرگسالان است و با تقسیم عدد وزن بر حسب کیلوگرم بر مربع عدد قد بر حسب متر (kg/m۲) به دست می‌آید. بر اساس تعریف سازمان بهداشت جهانی ،BMI ≥ ۲۵ اضافه وزن و BMI ≥ ۳۰ چاقی محسوب میشود.

علت اساسی چاقی و اضافه وزن عدم تعادل بین کالری دریافتی و کالری مصرفی است. چاقی منجر به عواقب خطرناک مانند بیماریی های قلبی عروقی، دیابت، اختلالات عضلانی اسکلتی به ویژه اوستئوآرتریت و بعضی از سرطان‌ها مانند سرطان آندومتر رحم، پستان و روده بزرگ میشود.

برای کاهش وزن و درمان چاقی روش‌های درمانی داروئی و غیردارویی فراوانی مطرح است که هیچکدام تأثیر قطعی ندارند. در مکاتب طب سنتی از جمله هند از زیره در ترکیبات کاهش‌دهنده وزن استفاده شده که به نظر میرسد به علت اثرات ترموژنیک آن باشد یعنی با افزایش سرعت سوخت و ساز در بدن موجب شکسته شدن مولکول‌های چربی(lipolysis) میشود. بر اساس نتایج تحقیقات اخیر اسانس زیره قادر است رادیکال‌های آزاد را خنثی نموده و از اکسیداسیون اسیدهای چرب غیر اشباع جلوگیری نماید. همچنین در in vitro کومین آلدئید موجود در اسانس زیره آلدوز ردوکتاز و آلفا گلوکوزیداز را مهار میکند.

در یک مطالعه، اثرات زیره (۴۰۰ µg/kg-۱/day-۱) در کاهش مصرف غذا و وزن بدن رت‌ها با اثرات داروی ضد چاقی سیبوترامین (۳mg/kg-۱/day-۱) مقایسه گردید. بر اساس نتایج این بررسی ۲۵ روزه، در مقایسه با گروه کنترل؛ کاهش مصرف غذا، کاهش لپتین پلاسما، کاهش گلوکز، کاهش مقاومت به انسولین و کاهش چربی در هر دو گروه زیره و سیبوترامین مشاهده شد (P<۰.۰۰۵). محققین نتیجه گرفتند که زیره دارای اثرات ضدچاقی شبیه سیبوترامین است و به نظر نمیرسد اثرات آن از طریق مهار نورون‌های ARCNPY باشد.

به منظور ارزیابی اثرات مصرف روزانه ترکیب کپسول نرم زیره و لیمو بر کاهش وزن و وضعیت متابولیک در افراد دارای اضافه وزن، طی یک کارآزمایی بالینی تصادفی دوسو بی‌خبر کنترل شده بر روی ۷۴ فرد دارای اضافه وزن در محدوده سنی ۶۵-۱۵ سال، پس از دو هفته Run-in period ، افراد به طور تصادفی برای مصرف دوز ۷۵ میلی‌گرمی کپسول نرم زیره و لیمو (۲۴ نفر) یا دوز ۲۵ میلی‌گرمی کپسول نرم زیره و لیمو (۲۴ نفر) یا دارونما (۲۴ نفر) تقسیم شدند. از افراد مورد بررسی خواسته شد به مدت ۸ هفته کپسول نرم و دارونما را ۲ بار در روز، هنگام وعده غذایی ناهار و شام مصرف کنند (کپسول نرم لیمو نیم‌ساعت قبل از غذا و کسپول نرم زیره بعد از غذا). تغییرات وزنی و BMI در پایان مداخله در سه گروه ثبت شد. اندازه‌گیری‌های بیوشیمیایی شامل پروفایل‌های متابولیک، ظرفیت آنتی‌اکسیدانی تام پلاسما (TAC) و گلوتاتیون تام (GSH) قبل و پس از مداخله انجام شد.

بر اساس نتایج این بررسی، در پایان مطالعه در افراد دریافت کننده دوز ۷۵ میلی‌گرمی کپسول نرم زیره و لیمو، دوز ۲۵ میلی‌گرمی کپسول نرم زیره و لیمو و دارونما تغییرات وزنی (به ترتیب ۷/۱±۱/۲-، ۵/۱±۲/۱- و ۳/۱±۲/۰ کیلوگرم) و تغییرات BMI (به ترتیب ۶/۰±۸/۰-، ۵/۰±۵/۰- و ۵/۰±۱/۰ کیلوگرم بر متر مربع) دیده شد که تغییرات هر دوگروه درمانی نسبت به گروه دارونما معنی‌دار ولی نسبت به یکدیگر نزدیک به معنی‌دار مشاهده شد. بعلاوه، مصرف دوز ۷۵ میلی‌گرمی پرل لیمو و زیره لیمو منجر به یک کاهش معنی‌دار قند خون ناشتا (۵/۲۵±۹/۲۰- در مقابل ۸/۱۶±۸/۷- و mg/dL ۳/۱۴±۶/۴+، ۰.۰۰۱>P)، افزایش معنی‌دار حساسیت به انسولین (۰۲/۰±۰۲/۰+ در مقابل ۰۲/۰±۰۱/۰+ و ۰۱/۰±۰۱/۰-، ۰.۰۰۸=P)، کاهش معنی‌دار سطوح تری گلیسرید (۲/۵۶±۱/۱۴- در مقابل ۸/۳۶±۹/۱۳+ و mg/dL ۱/۲۵±۶/۱۰+، ۰.۰۳=P)، کلسترول تام (۶/۲۸±۴/۱۸- در مقابل ۵/۲۸±۶/۸+ و mg/dL ۸/۲۴±۰/۱-، ۰.۰۰۴=P) و کلسترول LDL (۷/۲۰±۸/۱۱- در مقابل ۲/۲۳±۵/۶+ و mg/dL ۴/۲۰±۹/۲-، ۰.۰۱=P) در مقایسه با گروه‌های دوز ۲۵ میلی‌گرمی ترکیب پرل لیمو و زیره و پلاسبو شد. محققین نتیجه گرفتند در مجموع، مصرف دوز ۲۵ میلی گرم ترکیب پرل لیمو و زیره برای ۸ هفته در افراد با اضافه وزن اثرات مفیدی در کاهش وزن داشته است و مصرف دوز ۷۵ میلی‌گرم علاوه بر کاهش وزن در افراد دچار اضافه وزن در بهبود پروفایل‌های متابولیک در مقایسه با گروه شاهد نقش دارد