بیماری‌های قلبی عروقی هنوز هم از علل عمده ناتوانی و مرگ و میر در کشورهای صنعتی هستند و هایپرتانسسیون یکی از فاکتورهای خطر اصلی محسوب می‌شود که تقریباً یک میلیارد نفر را در سراسر جهان گرفتار کرده است. اکثر بیماران مبتلا به هایپرتانسیون برای رسیدن به فشارخون هدف، نیاز به استفاده از دو یا چند داروی کاهش دهنده فشارخون دارند که در این صورت عوارض جانبی دارویی و هزینه های درمان نیز افزایش می‌یابد. یک راهکار قابل توجه برای دستیابی به درمان مناسب و کاهش عوارض و هزینه‌های درمانی، استفاده از داروهای گیاهی مؤثر است.

در جنوب اروپا از برگ‌های زیتون به عنوان یک درمان بومی برای هایپرتانسیون استفاده می‌شود. اولئوروپین(oleuropein) یک ترکیب فنلی است که از برگ زیتون استخراج می‌شود و در in vitro و in vivo دارای اثرات آنتی‌اکسیدان قابل توجه بوده است. همچنین مشخص شده که پلی فنول‌های زیتون زیست دستیابی (bioavailability) خوبی دارند که با اثر آنتی‌اکسیدان آنها مطابقت دارد.

در رت‌ها، تجویز تری‌ترپنوئیدهای جدا شده از برگ زیتون با دوز ۶۰mg/kg به مدت ۶ هفته، از پیشرفت هایپرتانسیون و اترواسکلروز شدید جلوگیری و مقاومت نسبت به انسولین را بهبود بخشیده است. علاوه بر این در تست میگوی آب شور (brine shrimp test)، تری‌ترپنوئیدهای جدا شده از برگ زیتون به نام‌های ,oleanolic acidursolic acid , uvaol, methyl maslinate سمیت کمی نشان داده‌اند و به صورت وابسته به دوز اثر وازودپرسور و برادیکاردی سینوسی قابل توجهی داشته‌اند که این اثرات در مورد oleanolic acid و methyl maslinate برجسته‌تر است. این ترکیبات به عنوان آنتاگونیست‌هایβ-آدرنرژیک عمل کرده و اثر آدرنالین و ایزوپرنالین را بلوک می‌کنند. اثرات اثبات شده اینوتروپیک مثبت و دروموتروپیک نیز در موردoleanolic acid وmethyl maslinate مشخص‌تر بوده است. oleanolicacid وursolic acid روی آریتمی‌های شیمیایی ناشی از CaCl۲ و آدرنالین وآریتمی‌های ischemia-reperfusion، اثرات آنتی‌دیس‌ریتمیک نشان داده‌اند که با اثر پروپرانولول قابل مقایسه بوده و بیان‌کننده اثر آنتاگونیستی β-آدرنرژیک است.

در بررسی اثر عصاره‌های مختلف ۹ گیاه دارویی وازواکتیو در برابر انقباضات نوارهای آئورت ناشی از دپولاریزاسیون K+؛ عصاره زیتون اثر آشکاری داشته و مقایسه بین انقباضاتناشی از K+ و نور اپی نفرین نشان داده که برگ زیتون آنتاگونیست Ca++ می‌باشد.

بر اساس تحقیقات انجام شده، عصاره برگ زیتون موجب وازودیلاتاسیون، برادیکاردی و اینوتروپی منفی و احتمالاً تاخیر در هدایت دهلیزی بطنی در قلب جدا شده خرگوش می‌شود. همچنین عصاره برگ زیتون موجب کاهش وابسته به انقباض در فشار سیستولیک بطن چپ شده است. محققین نتیجه گرفته‌اند که عصاره برگ زیتون بهصورت مستقیم و قابل برگشت کانال‌های کلسیم نوع L را سرکوب می‌کند.

در رت، عصاره برگ زیتون(EFLA®۹۴۳) دارای اثرات ضد فشار خون بوده است. در یک مطالعه باز؛ دوقلوهای مونوزیگوت مبتلا به فشار خون مرزی بهطور تصادفی به گروه‌های درمانی مختلف تقسیم شدند. هر گروه شامل ۱۰ نفر بود.به شرکت کنندگان در مطالعه توصیه شد تا به مدت ۸ هفته،روزانه مقدار ۵۰۰ یا ۱۰۰۰ میلی‌گرم از عصاره برگ زیتون را به عنوان مکمل غذاییمصرف نمایندیا به شیوه زندگی مطلوب پایبند باشند. هر ۲ هفته؛ وزن بدن، ضربان قلب، فشار خون، قند و چربی‌های خون اندازه‌گیری شد. بعد از ۸ هفته، در گروه کنترل و در گروه مصرف کننده دوز ۵۰۰ میلی‌گرم، فشارخون متوسط نسبت به ابتدای مطالعه بدون تغییر باقی ماند اما کاهش قابل توجه فشارخون در گروه مصرف کننده دوز ۱۰۰۰ میلی‌گرم وجود داشت. کاهش قابل توجه فشارخون بر اساس دوز داده شده مشاهده گردید. در مقایسه با گروه کنترل، در گروه مصرف کننده ۵۰۰میلی‌گرم عصاره، تفاوت فشار متوسط سیستولیک کمتر یا مساوی ۶ میلی‌متر جیوه بود. این تفاوت در گروه مصرف کننده ۱۰۰۰ میلی‌گرم عصاره کمتر یا مساوی ۱۳ میلی‌متر جیوه بود. تفاوت فشار خون دیاستولیک کمتر یا مساوی ۵ میلی‌متر جیوه گزارش شد. در هر دو گروه درمانی، میزان کلسترول کاهش قابل توجهی داشت. از نظر LDL ؛ تفاوت بین دوقلوها در دو گروه درمانی، وابسته به دوز و از نظر آماری قابل توجه بود. این مطالعه اثرات عصاره برگ زیتون در کاهش فشار خون و کلسترول را اثبات نمود.

مکانیزمعصاره برگ زیتون در کاهش فشارخون بهطور پیوسته مطالعه شده است. کاهش فشارخون توسط اجزاء فعال عصاره برگ زیتون مانند اولئوروپین و اولئاسئین با مهار آنزیم تبدیل کننده آنژیوتانسین(ACE)، اتساع عروقو بلوک کانال‌های کلسیم مرتبط است. در یک کارآزمایی بالینی دوسوبی‌خبر تصادفی موازی با کنترل فعال به منظور ارزیابی اثر کاهش دهنده فشارخون، کاهش دهنده چربی خون و تحمل مصرف عصاره برگ زیتون در مقایسه با کاپتوپریل در بیماران مبتلا به مرحله ۱ هایپرتانسیون فشارخون سیستولیک ۱۵۰-۱۴۰ میلی‌متر جیوه و فشارخون دیاستولیک کمتر از ۹میلی‌متر جیوه (افزایش فشارخون سیستولیک به تنهایی) یا فشارخون دیاستولیک ۹۹-۹۰ میلی‌مترجیوه، پس از ۴ هفته Run in period، ۸ هفته درمان صورت گرفت. گروه عصاره برگ زیتون(۹۰ نفر)،از عصاره برگ زیتون(EFLA®۹۴۳) با دوز ۵۰۰ میلی‌گرم ۲ بار در روز به مدت ۸ هفته استفاده کردند. گروه کاپتوپریل (۸۹ نفر)، از قرص کاپتوپریلبا دوز ۱۲/۵ میلی‌گرم ۲ بار در روزبه مدت ۲ هفته استفاده کردند سپس با توجه به پاسخ هر بیمار به درمان، در صورت لزوم از کاپتوپریل با دوز ۲۵میلی گرم ۲ بار در روز استفاده شد. ارزیابی فشارخون هر هفته و اندازه‌گیری پروفایل چربی هر ۴ هفته انجام شد.در گروه عصاره برگ زیتون ۷۸ نفر و در گروه کاپتوپریل ۸۴ نفر مطالعه را کامل کردند. در ابتدای بررسی، در گروه عصاره برگ زیتونمتوسط فشارخون سیستولیک۱۴۹.۳±۵.۵۸میلی‌مترجیوه و متوسط فشارخون دیاستولیک ۹۳.۹±۴.۵۱ میلی‌مترجیوه ودر گروه کاپتوپریلمتوسط فشارخون سیستولیک ۱۴۸.۴±۵.۵۶ میلی‌مترجیوهو متوسط فشارخون دیاستولیک ۹۳.۸±۴.۸۸ میلی‌مترجیوه بود. بعد از ۸ هفته درمان، هر دو گروه کاهش قابل توجه در فشارخون سیستولیک و دیاستولیکرا نسبت به مقادیر پایه نشان دادند و بین دو گروه تفاوت معنی‌دار آماری مشاهده نشد. متوسط کاهش فشارخون سیستولیک طی دوره درمان درگروه عصاره برگ زیتون −۱۱.۵±۸.۵ میلی‌مترجیوه و در گروه کاپتوپریل −۱۳.۷±۷.۶میلی‌مترجیوه همچنین متوسط کاهش فشارخون دیاستولیک طی دوره درمان درگروه عصاره برگ زیتون −۴.۸±۵.۵میلی‌مترجیوه و در گروه کاپتوپریل−۶.۴±۵.۲ بود. کاهش قابل توجه میزان تری‌گلیسرید فقط در گروهعصاره برگ زیتون مشاهده شد(۸/۷ درصد).همچنین در گروه عصاره برگ زیتون کاهش قابل توجه کلسترول تام به میزان ۲/۸ درصد و کاهش نسبتاً قابل توجه LDL به میزان ۲/۹ درصد مشاهده شد. این اثرات مطلوب در کاهش کلسترول در گروه تحت درمان با کاپتوپریل مشاهده نشد. ارزیابی کلیه شاخص‌های ایمنی مصرف و عوارض جانبی نشان داد که در بیماران مبتلا به مرحله ۱ هایپرتانسیون مصرف عصاره برگ زیتون ایمن و قابل تحمل است. این اثر همزمان عصاره برگ زیتون در کاهش فشارخون و بهبود پروفایل چربی‌ها،برای کاهش خطر بیماری‌های قلبی عروقی یک هدف محسوب می‌شود.

در بررسی اثر دوز‌های مختلف عصاره آبی لیوفیلیزه برگ زیتون روی فعالیت تیروئید رت؛ این عصاره مستقل از هیپوفیز روی تیروئید اثر محرک داشته است. این تأثیر ممکن است اثر هایپولیپیدمیک برگ زیتون را توضیح دهد زیرا میزان چربی‌های سرم از جمله کلسترول با افزایش میزان هورمون‌های تیروئید در حال گردش، کاهش مییابد. همچنین با توجه به اینکه با افزایش فعالیت تیروئید، قند خون کاهش می‌یابد، اثر هایپوگلایسمیک برگ زیتون را تأیید می‌کند.

در بررسی روی رت‌هایسالم و رت‌هایدیابتی شده بهوسیله استرپتوزوسین؛ تجویز خوراکی عصاره برگ زیتون با دوزهای ۱/۰ ، ۲۵/۰ و ۵/۰گرم بر کیلوگرم وزن بدن حیوان به مدت ۱۴ روز؛ قند خون، کلسترول تام، تری گلیسرید، اوره، اسید اوریک، کراتینین، AST وALT را بهطور قابل توجهی کاهش اما انسولین سرم را فقط در رت‌های دیابتی افزایش داد (p< ۰.۰۵). همچنین در مقایسه با گلی بنکلامید (۶۰۰ μg/kg) ، اثر ضد دیابت عصاره برگ زیتون مؤثرتر از گلی بنکلامید بود.