محصولات بسیار مهم تجاري استان کرمان رطب می باشد. خرما در حین رسیدن سه مرحله را طی میکند مرحله اول میوهٔ نرسیده خرما، «خارَک» یا «خرک» یا کنگ گفته میشود
.آفتاب داغ مناطق گرمسیری پس از مدتی خارک را تیره رنگ و آبدار میکند که به آن رطبمیگویند.رطب مرحله قبل از رسیدگی کامل خرماست که رطوبت بیشتر و قند کمتری نسبت به خرمای کاملاً رسیده داردو به ان رطب میگویندودر مرحله اخر خرما به صورت نیمه خشک درمی اید.
ویژگی های رطب مضافتی بم :رطب مضافتی بم مرغوبترین نوع مضافتی است. که دراستان کرمان شهرستان بم رشدکرده این نوع خرما به رنگ مشکی یا قهوای تیره میباشد که پوست نازکی داشته و مهمترین مشخصه ان نسبت به سایر خرماها شیره فراوان این نوع خرمااست.برای تشخیص نوع مرغوب این خرما رطبی مرغوب محسوب میشود که پوستی نازک داشته باشد، درشت و گوشتدار باشد و دارای شیره فراوان اما رطبی که پوست کلفت دارد، رنگش بور باشد و ریز، رطب ضعیف یا نامرغوب محسوب میشود
روش نگهداری خرما :از آنجا که داخل یخچال رشد میکروب ها و فعالیت آنزیم ها کمتر از خارج از یخچال است و با توجه به اینکه خرما، کربوهیدرات (مواد قندی) زیادی دارد، محیط مناسبی برای رشد میکروارگانیسم ها به خصوص مخمرهاست؛ بنابراین توصیه می شود خرماهای نرم و تازه در یخچال قرار گیرد تا بتوان حداکثر ۸ ماه از آنها نگهداری کرد
میزان رطوبت بالاي این محصول باعث شده خیلی سریع مورد هجوم انواع میکرو ارگانیسم ها واقع شود و در شرایط عادي ترش گردد.
خشک کردن تا حدی خود مناسب ترین روش نگهداري طولانی مدت رطب مضافتی خواهد بود. کاهش رطوبت محصولات کشاورزي نیاز مبرم به انرژي دارد. استان کرمان که بیشترین سرانه مصرف انرژي را در صنعت کشاورزي دارا می باشد، اصلاح الگوي تولید و مصرف این محصول ضروري می باشد.
ارقام رطب بعنوان یک ماده غذایی فوق العاده مرطوب جهت نگهداري طولانی مدت نیاز به کاهش رطوبت داشته که در کشورهاي عمده تولید کننده رطب مانند ایران، لیبی، بحرین، عربستان، عراق و سایر کشورهاي عربی اقدامات گوناگونی در این جهت صورت گرفته است. در بحرین رطب را در معرض نور آفتاب و زیر توري بطور سنتی(شکل ۱)واصلاح شده(شکل ۲) خشک می کنند. در کشورهایی نظیر لیبی و هلند نیز رطب را در کارگاه هاي بسته بندي پس از شستشو، رطوبت گیري کرده و پس از براق کردن به بازار عرضه می کنند.
به طور کلی ارقام رطب که بیش از ۲۴ درصد رطوبت داشته باشند در شرایط گرم و مرطوب مورد تهاجم مخمرها و کپکها قرار می گیرند و تحت عمل اینگونه میکروارگانیزم ها تخمیر شده، اسید لاکتیک، اسید استیکو الکل تولید می شود که موجب ترش شدن و بد طعم شدن رطب می گردد. گونه هایی از مخمر زیگو ساکارومیس سو ساکارومیسس، و نیز قارچ هاي آسپرژیلوس، آلترناریا و پنی سیلیوم در فساد انواع رطب نقش دارند. باکتري ها استوباکتر نیز در ترشیدگی رطب موثر هستند و می توانند الکلی را که به وسیله مخمرها تولید شده به اسید استیک تبدیل کنند
روش هایی که در جلوگیري از فساد رطب به کار می رود شامل خشک کردن، استفاده از سردخانه، کاهش شمار میکروارگانیزم ها و غیره است. خشک کردن باعث کاهش وزن وحجم محصول شده و حمل و نقل و انبارداري را آسان تر می کند. از سویی، مانع رشد و فعالیت میکروارگانیزم ها می گردد، و با پایین آوردن فعالیت آبی، در افزایش زمان نگهداري محصول نقش دارد. خشک کردن از مهم ترین مراحل در عمل آوري رطب است، زیرا عیوبی مانند دو پوسته شدن، چروکیدگی پوست و تغییر رنگ و مزه محصول ناشی از شرایط نا مناسب(دما، رطوبت نسبی و زمان) خشک کردن است که بر کیفیت نهایی محصول تاثیر بسزایی دارد. فرایند خشک کردن ممکن است در اتاق هاي رساندن و خشک کن هاي کابینتی یا تونلی صورت گیرد. در تمامی این موارد، اصول خشک کردن که همان عبور هوا با دما و رطوبت معین روي رطب است یکسان می باشد
خرمای مضافتی بم منسوب به خرمای شهرستان بم یکی از محصولات خرمای ایران میباشد. این نوع خرما با توجه به رطوبت بالا به عنوان خشکبار محسوب نشده و شرایط نگهداری ان در دمای بین -۵ تا ۵ درجه سانتی گراد میباشد
خرمای مضافتی بم پوست مشکی ، براق، نازک و صافی دارد. پوست رطب مضافتی بم به راحتی قابل جدا شدن است. خرمای مضافتی بم شیره زیادی دارد. برای تشخیص نوع مرغوب این خرما به این شکل عمل کنید که هرچه میزان شیره یک خرما بیشتر است کیفیت و درجه ی آن خرمای مضافتی بم هم بیشتر است. وزن هر جعبه ی خرمای مضافتی بم به دلیل شیره ی زیاد آن بیش از ۱۰ کیلو گرم می باشد.
خرمای مضافتی بم به دلیل وجود پتاسیم زیاد برای درمان اسهال مفید است. نکته ای که هنگام استفاده از خرما باید مورد توجه قرار گیرد این است که باید قبل از مصرف به خوبی شسته شوند. زیرا به دلیل وجود شیره که روی پوست قرار می گیرد چسبناک شده و هر نوع آلودگی را به خود جذب می کند.
تفاوت رطب با خرما چیست؟ خرما چهار مرحله را طی می کند تا کاملا رسیده شود. مرحله سوم را رطب می نامند که در این مرحله رطوبت محصول بیشتر و قند آن کمتر می باشد
از برداشت تا فروش خرمای مضافتی بم
. برداشت برداشت محصول از سوی کارگران مرد و در سبدهایی که با برگ درخت خرما بافته شده است، به صورت سنتی انجام میگیرد. محصول نیز در زیر درخت به وسیله کارگران زن یا مرد جمع آوری می شود. در هنگام جمع آوری، محصول خرما را در صندوقچه هایی از جنس پلاستیک و دارای منافذ تهویه به سردخانه ها حمل می کنند.
حمل و نقل ۸۰ درصد خرمای مضافتی تولیدی، به وسیله کامیون یا وانت به سردخانه های موجود در شهرستان بم برده می شود. مشکل عمده در این مرحله گرانی هزینه های حمل، ضایعات هنگام حمل محصول، بسته بندی نکردن، بارگیری و تخلیه مناسب خرماست.
بسته بندی خرما یکی از خدمات مهم بازاریابی خرما به شمار می آید. این مرحله به طور معمول در سردخانه ها و به وسیله نیروی کار زن انجام می گیرد. اندازه بسته ها از ۲۵۰ گرم تا یک کیلوگرم متغییر است. بسته بندیها از گوناگونی شکل و رنگ نیز برخوردارند. بسته به اینکه خرما صادر شود یا به مصرف داخلی برسد. اندازه، شکل، جنس بسته بندیها با یکدیگر تفاوت دارد. که انواع خرمای صادراتی به طور معمول مرغوبتر است. مشگل عمده گرانی هزینه بسته ها نبود کارخانه های بهداشتی به همراه اصول درست بسته بندی و استاندارد در منطقه است.
انبارداری خرما
سردخانه داران به طور معمول به مدت ۹ ماه خرما را نگهداری میکنند و در زمانهای مختلف محصول را به بهترین خریدار می فروشند. سردخانه های مورد مطالعه حالت نیمه پیشرفته داشته اند. همچنین دارای سقفهای ایرانیتی، اتاقهای سیمانی، وسایل تهویه و سردکننده، اتاقهای مجهز به گاز متیل برمید برای ضدعفونی. سالن بسته بندی و شستشوی محصول خرما بودند.
رعایت نکردن اصول بهداشتی و نداشتن گنجایش مناسب در سردخانه های مورد مطالعه از مشکلات عمده به شمار می آید.
درجه بندی و استاندارد در سردخانه ها
درجه بندی خرما به شیوه سنتی و بر اساس درشتی، شفافیت و رنگ میوه خرما انجام میگیرد. مشکل عمده در این بخش درجه بندی نشدن اصولی و نبود یک اداره استاندارد در سطح شهرستان بم است. زیرا وجود این اداره از هدر رفتن وقت صادرکنندگان و پایین آمدن کیفیت محصول صادراتی می کاهد.
تبدیل در مورد فرآورده هایی که می توان به شکل جنبی از خرما بدست آورد.
عسل خرما، شیره و شهد خرما، قند مایع، شکر کریستال، الکل صنعتی، نئوپان، شیرینی، شکلات و موارد دیگر را می توان نام برد که اهمیت فراوانی نیز دارند. اگر در منطقه صنایع تبدیلی با ساخت کارخانه و به حالت رسمی پدید می¬آمد. افزون بر اشتغال زایی در این منطقه محروم، ارزآوری فراوانی را نیز با خود به همرا می آورد. مشکل اساسی در این مرحله نبود هرگونه صنعت تبدیل به شکل پیشرفته در منطقه مورد مطالعه است و تنا در برخی از خانه ها این فرآورده های جنبی خرما به شیوه سنتی تهیه می شود. در جدول زیر مقایسه ای میان درصد قند محصول. چغندرقند، نیشکر و خرما انجام گرفته استکه بر پایه آن، خرما با توجه به میزان محصول تولیدی، بیشترین درصد و عیار قند را دارد که این موضوع به نوبه خود دارای اهمیت است
صادرات رطب مضافتی بم به اروپا ،آمریکا و کشور های آسیایی