یکی از اجزای مهم شبکه فاضلاب منهول است. استفاده از منهول از دیرباز جهت ایجاد ایستگاه های دسترسی به بخشهای مختلف شبکههای جمعآوری فاضلاب جهت بازرسی، تعمیر، تهویه طبیعی و نگهداری همواره مورد نظر بوده است و از منهول به وفور استفاده میشده است. امروزه نیز نه تنها از اهمیت منهول کاسته نشده بلکه روز به روز بر اهمیت و نیز موارد کاربرد منهول افزورده شده است. به طوری که در هر کوچه و خیابان تعداد زیادی منهول به کار رفته است.
یا به عبارت دیگر می توان گفت منهول یا آدم رو یک نوع از اتصالات است که برای متصل کردن چند شبکه مورد استفاده قرار میگیرد. به عنوان مثال در سیستم فاضلاب برای آنکه چندین خط لوله فاضلاب را به یکدیگر متصل کنند و به یک مسیر هدایت نمایند از منهول استفاده میشود یا در سیستمهای مخابراتی برای دسترسی به مسیرهای کابلها در زیر زمین استفاده میشود.
تعریف کلی منهول
می توان گفت منهول به معنای گودال دسترسی یا بازرسی که در واقع نوعی محفظه یا جزوی از خانواده ای اتصالات می باشد که برای متصل کردن چندین شبکه به یکدیگر و دسترسی به لوله ها در زهکشی های فاضلابی و زهکشی آبهای سطحی از آن می توان استفاده کرد. معمولا این نقاط دسترسی در ابتدا، انتها و یا تغییر جهت و یا در نقاط وسطی یک خط لوله مستقیم طولانی با فاصله های مناسبی مستقر هستند.
البته همگی در سطح شهر به انواع منهول برخوردیم، دریچههایی که در سطح زمین موجود است و برای کاربریهای مختلفی استفاده میشود ( آب و فاضلاب، تلفن، برق و…) و منهول در واقع برای دسترسی آسان انسان به داخل کانال است و در آنها را با درپوش می پوشانند. منهولها را از جنس بتن، آجر، پلی اتیلن، پلاستیک و مواد کامپوزیتی میسازند که بنا به کاربری متفاوت خواهد بود و همچنین درپوشهای آنها نیز از جنس پلی اتیلن، فولاد، چدن و یا کامپوزیت است.
انواع منهول
منهول در شبکه فاضلاب و خطوط فاضلاب و دسترسی کاربرد بسیاری دارد به طوری که در جای جای شبکه فاضلاب از منهول استفاده شده است. از این رو منهول ها انواع مختلفی دارند و به طور کلی می توان از نظر ساختاری بصورت زیر دسته بندی کرد :
منهول آجری
منهول بتنی
منهول GRP
منهول پلی اتیلن
منهول پیش ساخته
منهول آجری
این نوع از منهول از انواع سنتی بوده که در گذشته مورد استفاده فراوان قرار میگرفته است. هماکنون در برخی از موارد به دلیل هزینه پائین این نوع از منهول تمایل به استفاده از آنها وجود دارد. از معایب این منهول میتوان به موارد زیر اشاره نمود :
احتمال نشست از دیواره ها
آسیب پذیر در برابر مواد خورنده
زبری نسبت زیاد در محل مجرای کف
امکان حداکثر استفاده تا ارتفاع ۳ متر
شکننده بودن در برابر عواملی مانند زلزله
احتمال نشت از محل اتصال لوله به منهول
منهول بتنی
منهول بتنی یکی دیگر از انواع منهول های فاضلاب به شمار میرود. این نوع منهول در سالهای گذشته به عنوان جایگزین منهول های آجری معرفی شد و توانست جای خود را به سرعت تثبیت نماید بطوریکه در حدود ۷۰ درصد منهول های ساخته شده در کشور از این نوع میباشد. از معایب این نوع منهول میتوان به موارد زیر اشاره نمود :
آببندی نامناسب در اتصالات
آسیبپذیر در برابر مواد خورنده
وزن بالای اجزاء ( پیش ساخته )
زمان اجرای طولانی ( اجرا در محل )
زبری نسبتاً زیاد در محل مجرای کف
شکننده بودن در برابر عواملی مانند زلزله ( در صورت عدم طراحی صحیح )