کلر عنصری گازی شکل به رنگ زرد مایل به سبز است. کلر ابتدا در سال ۱۹۰۸ در شیکاگو به یک سیستم آب همگانی افزوده شد و در از بین بردن بسیاری از انواع بیماری های منتقل شده آبی مثل وبا و تب تیفوئید قابل استفاده بود. پیش از کلرزدن بسیاری شهرهای عمده دارای آمار مرگ و میر ۱ در ۱۰۰۰ نفر تنها بخاطر بیماری تیفوئید بودند. کلر برای گندزدایی کردن آب تصفیه خانه ها به مدت بیش از ۸۰ سال استفاده شده و دارای اثرات مثبت بر بهداشت همگانی بوده است. در کشورهای اروپایی بیشتر از دی اکسید کلر برای ضدعفونی کردن استفاده میشود.
به طور کلی ماده ضد عفونی کننده کلر ممکن است به دو صورت زیر عمل کند:
– اکسیداسیون و یا پاره کردن دیواره سلول و نهایتا تجزیه میکروارگانیزم
– نفوذ به داخل سلول و اختلال در فعالیت سلولی
چنانچه مشهود است در هر دو صورت لاشه میکروارگانیزم در آب باقی خواهد ماند. این لاشه ها ممکن است خود منبع غذایی مناسبی برای سایر انگل ها و باکتریهای که پس از گندزدایی اولیه وارد آب می شوند، باشند.
کلر باقیمانده چیست؟
ممکن است پس از گندزدایی، آلودگی های میکروبی ثانویه ای در شبکه لوله کشی سلامت آب را تهدید کند. یکی از خصوصیات مهم کلر آزاد (Free Chlorine) آنست که علاوه بر قدرت گندزدایی بالا جهت گندزدایی اولیه، پایداری شیمیایی لازم برای باقی گذاردن کلر باقیمانده را جهت رسیدن به اهداف ثانویه گندزدایی دارا می باشد. این مورد نتایج رضایت بخشی در امر گندزدایی با کلر دارد که در مورد هیچ یک از مواد گندزدای دیگر قابل مشاهده نیست زیرا در استفاده از سایر مواد برای رسیدن به این دو هدف مجبور به جدا نمودن گندزدایی اولیه و ثانویه هستیم که هزینه سرمایه ای زیادی را می طلبد.
مهمترین مزایای کلرزنی
۱- کلرزنی فرآیندی ارزان و کم هزینه جهت ضدعفونی کردن آب مصرفی انسان است.
۲- کلر دارای اثر باقیمانده در آب است که باعث تضمین نسبی سلامتی آب در تمام طول مسیر شبکه آب رسانی می شود.
معایب و مضرات کلرزنی
۱- کلر باقیمانده در اثر ترکیب با مواد آلی موجود در آب تولید ترکیباتی موسوم به تری هالومتان ها را می کند که بیشتر متخصصان بر سرطان زا بودن این ترکیبات تاکید دارند.
۲- کلرزنی باعث کشته شدن میکرو-ارگانیزمهای موجود در آب می شود. این در حالی است که لاشه این میکرو ارگانیزمها در آب باقی می مانند و ممکن است خود منشا آلودگی شوند.
۳- تماس کلر با پوست و موی انسان باعث ایجاد حساسیت، ریزش مو و مشکلات دیگر شود.
۴- استنشاق گاز کلر ( در استخر یا حمام ) برای ریه انسان مضر می باشد.
۵- گروهی از میکرو-ارگانیزمها مانند کریپتوس پرودیوم نسبت به کلر مقاوم هستند و با این روش از بین نخواهند رفت.
۶- فضا و مدت زمان بالایی برای گندزدایی کلر نیاز است.
۷- جوانب ایمنی کار با کلر بسیار خطرناک است.