هورمون گلیکوپروتئینی اریتروپویتین (EPO) تنظیم کننده هومورال اصلی اریتروپوئیز است. در بزرگسالان، کلیه محل اصلی تولید EPO است. نارسایی در تولید EPO موجب کاهش تعداد اریتروسیت یا آنمی میشود. EPO نوترکیب انسانی از سال ۱۹۸۸ به عنوان یک دارو تولید شده است و در درمان کمخونی به خصوص کمخونی ناشی از نارساییهای کلیوی مورد استفاده قرار میگیرد.
شرح دارویی EPO:
هورمون گلیکوپروتئینی اریتروپویتین نام تجاری (ثبت شده توسط شرکت نوترکیب): ®EPOLYREC
نام عمومی: اریتروپویتین
واحد دارو: واحد بین المللی (IU)
فرم دارو: مایع تزریقی
مقدار دوز: ۱ میلی لیتر حاوی IU ۴۰۰۰ است
ماده فعال: اریتروپویتین
منبع: CHO (یوکاریوت)
شکل دارویی: سرنگ از پیش پر شده
اپولی رک®
اریتروپویتین آلفا نوترکیب۲۰۰۰و ۴۰۰۰ و ۱۰۰۰ واحد در میلی لیتر سرنگ آماده تزریق
مشخصات دارو:
اریتروپویتین برای مصارف بالینی، با تکنولوژی DNA نوترکیب تولید می شود. این فرآورده به صورت سرنگ آماده تزریق و حاوی ۱ میلی لیتر مایع استریل بی رنگ و شفاف است که جهت تزریق زیرجلدی یا وریدی به کار می رود.
هر ۱ میلی لیتر حاوی ۲۰۰۰ یا ۴۰۰۰ یا ۱۰۰۰ واحد اریتروپویتینα
۲/۵ میلی گرم آلبومین انسانی، ۲/۴ میلی گرم سدیم هیدروکساید، ۵/۸ میلی گرم کلرید سدیم، ۴/۲ میلی گرم اسید سیتریک، در آب استریل تزریقی با pH ۰/۳±۶/۹ می باشد .این دارو حاوی مواد نگهدارنده نمی باشد.
مواردمصرف دارو:
دسته دارویی: داروهای مورد استفاده در کم خونی(آنمی)
موارد مصرف:
درمان کم خونی در بیماران دارای نارسایی کلیوی مزمن
درمان کم خونی در بیماران آلوده به HIV تحت درمان با زیدوویدین
درمان کم خونی در بیماران سرطانی تحت شیمی درمانی
به منظور کاهش احتیاج به انتقال خون آلوژنیک در بیماران تحت عمل جراحی
راهنمایی های عمومی دارو:
این داور برای بیماری فعلی شما تجویز شده است.لذا از مصرف آن در موارد مشابه یا توصیه به دیگران خودداری نمایید.
موارد منع مصرف:
بیماران دارای فشار خون کنترل نشده
افراد داری حساسیت به اجزای این دارو
در بیمارانی که به دنبال مصرف محصولات اریتروپویتین دچار آپلازی گلبول قرمز در اثر تولید آنتی بادی(PRCA) می شوند
مصرف در بارداری و شیردهی: گروه C
به علت عدم انجام مطالعه بالینی در زنان باردار تصمیم گیری برای مصرف این دارو با توجه به فوائد درمان و خطرات احتمالی برای جنین باید انجام گیرد.
ترشح این دارو در شیر مادر ثابت نشده است و تجویز این دارو در دوران شیردهی با احتیاط انجام گیرد.
هشدارها و احتیاط های خاص:
داروهای تحریک کننده تقسیم پیش سازهای گلبول قرمز هنگامی که در افرادی با هموگلوبین بیشتراز
g/dL ۱۲ تجویز گردند باعث افزایش خطر مرگ و میر به علت مشکلات قلبی وعروقی می گردند.
در بیماران با فشار خون بالا ،سابقه تشنج، ترومبوسیتوز، اختلال کبدی مزمن، بیماریهای ایسکمی عروقی، یا در بیماران با تومورهای بدخیم.
قبل از شروع درمان فشار خون باید کاملا کنترل شده باشد و در حین درمان نیز مرتبا بررسی گردد.
کمبود آهن، عفونتها، بیماریهای التهابی، همولیز و یا مسمومیت با آلومینیوم، باعث کاهش پاسخ به اریتروپویتین می شود. کم خونی ناشی از فولیک اسید و یا ویتامین B۱۲ نیز همینطور.
بیمارانی که کاهش ناگهانی پاسخ را دارند باید بررسی شوند. اگر آپلازی سلول قرمز(PRCA) تشخیص داده شود، درمان باید قطع شود و تست آنتی بادی های اپویتین انجام گردد. اریتروپویتین دیگری هم نباید به بیماران داده شود.
بیماران تحت دیالیز ممکن است نیاز به افزایش دوز هپارین داشته باشند.
شمارش پلاکتها، غلظت هموگلوبین و سطح سرمی پتاسیم می بایست به طور منظم بررسی شود.
برای جلوگیری از افزایش خیلی سریع هموگلوبین و هماتوکریت، دوزدارو باید خیلی دقیق کنترل گردد و میزان هموگلوبین و هماتوکریت توصیه شده، به علت افزایش خطر اتفاقات ترومبوتیک و افزایش فشار خون، نباید از مقدار توصیه شده بالاتر رود.
تداخلات دارویی
هیچ مدرکی مبنی بر اینکه درمان با اریتروپویتین آلفا سبب تغییر متابولیسم سایر داروها شود، وجود ندارد. با وجود این از آنجا که سیکلوسپورین به سلولهای قرمز خون متصل می شود، هنگام مصرف همزمان با اریتروپویتین، سطح خونی سیکلوسپورین می بایست کنترل شود و دوز آن همزمان با افزایش هماتوکریت تنظیم گردد.
در صورت مصرف همزمان هر داروی دیگری به پزشک معالج اطلاع داده شود.
مقدار ونحوه صحیح مصرف:
این دارو باید در یک دوز مصرف شود و باقیمانده آن دور ریخته شود.
درمان می بایست تحت نظر یک پزشک متخصص و مطابق دستورالعمل ذکر شده در این بروشور صورت پذیرد.
حداکثر حجم تزریق زیرجلدی ml۱ است. در مواردی که نیاز به حجم بیشتر است، باید در محل دیگری تزریق انجام شود. تزریق ها روی دست ، پا و یا قسمت جلوی شکم انجام گردد.
اپولی رک میتواند به صورت وریدی ویا زیر جلدی تجویز شود.اگرچه تزریق زیر جلدی در اولویت است زیرا دوز های پایین تری مورد نیاز است و دوز نگه دارنده با تزریق زیر جلدی در مقایسه با تزریق وریدی ۲۰ تا ۳۵٪ کمتر میباشد.
در صورت بروز هر گونه عوارض غیر معمول با پزشک یا داروساز خود مشورت نمایید.
مقدار مصرف هر دارورا پزشک معین می نماید. اما مقدار مصرف معمول دارو به شرح زیر است:
۱ - نارسایی کلیوی مزمن
دوز آغازین مقدار IU/Kg ۵۰ سه بار در هفته به روش تزریق زیرجلدی/وریدی می باشد. مشخص شده که این دوز در افزایش سطح هماتوکریت و حذف وابستگی به انتقال خون، کاملا ایمن و موثر است. باید توجه شود هنگامی که هماتوکریت به محدوده مورد نظر ۳۶-۳۰% رسید، دوز می بایست کاهش یابد.
پس از درمان با اریتروپویتین، یک دوره ۶-۲ هفته ای باید به گلوبولهای قرمز والد فرصت داده شود تا بالغ شده و در جریان خون آزاد شوند. درنهایت یک افزایش هماتوکریت رخ خواهد داد. تنظیم دوز دارو بیش از یک بار در ماه نباید صورت گیرد که این امر به طور بالینی باید ثابت شود.
اگر سطح هماتوکریت به ۳۶% برسد، دوز باید به اندازه ای کاهش یابد که هماتوکریت بالای محدوده هدف نگه داشته شود. در غیر اینصورت درمان باید تا زمانی که هماتوکریت به محدوده مورد نظر برسد متوقف گردد.
اگر سطح هماتوکریت بیش از ۴% در دو هفته زیاد شود دوز باید کاهش یابد سپس سطح هماتوکریت هر هفته دو بار برای ۲ تا ۶ هفته کنترل گردد و بعد دوز نگه دارنده استفاده شود.
در صورتی که پس از ۸ هفته افزایش ۶-۵% سطح هماتوکریت رخ نداد، دوز باید افزایش یابد و دوباره پس از ۴-۲ هفته ارزیابی شود؛ سپس مجددا بعد از یک دوره ۴ تا ۶ هفته ای دوز را می توان افزایش داد.
اگرچه دوز نگهدارنده باید برای هر بیمار به طور مجزا تعیین شود ولی میانگین دوز متداول برای بیماران دیالیزی IU/Kg ۶۰، سه بار در هفته است. حداکثر دوز نباید بیشتر از IU/Kg ۲۰۰، ۳ بار در هفته باشد.
پاسخ تاخیری یا کاهش یافته: تقریبا ۹۵% بیماران کلیوی تحت درمان با اریتروپویتین، به درمان پاسخ داده اند. اگر بیماری به درمان پاسخ نداد باید ذخایر آهن او به علاوه هر اتیولوژی دیگر مرتبط با آنمی ارزیابی گردد.
۲ - بیماران آلوده به HIV تحت درمان با زیدوویدین
توصیه شده است که سطح سرمی اندوژن اریتروپویتین قبل از درمان ارزیابی شود زیرا بیماران با سطح سرمی اندوژن بیش از ۵۰۰ milliU/ml به درمان پاسخ نمی دهند.
دوز آغازین پیشنهادی برای بیمارانی که سطح سرمی اریتروپویتین آنها کمتر از milliU/ml ۵۰۰ است، مقدار IU/Kg ۱۰۰ سه بار در هفته می باشد.
چنانچه بعد از ۸ هفته پاسخ رضایتبخش حاصل نشود؛ بدین معنی که دفعات انتقال خون های مورد نیاز زیاد شود یا هماتوکریت در این مدت افزایش نیابد؛ دوز را می توان به IU/Kg ۱۰۰-۵۰ سه بار در هفته افزایش داد.
پس از رسیدن به سطح هماتوکریت مورد نظر، دوز باید بر پایه فاکتورهایی مثل درمان با زیدوودین و حضور اپیزودهای عفونتهای راجعه تنظیم شود.
۳ - بیماران سرطانی تحت شیمی درمانی
سطح سرمی اریتروپویتین آندوژن باید پیش از درمان ارزیابی شود، چرا که مطالعات نشان می دهد بیماران با سطح سرمی اریتروپویتین بیش از milliU/ml ۲۰۰ احتمالا به درمان پاسخ نمی دهند.
دوز آغازین توصیه شده IU/Kg۱۵۰ سه بار در هفته به صورت تزریق زیرجلدی است. در صورت نیاز می توان دوز را پس از ۸-۴ هفته تا IU/Kg۳۰۰ سه بار در هفته افزایش داد. اگر علیرغم تجویز این دوز بالا بعد از ۴ هفته هنوز پاسخ ناکافی بود، درمان باید قطع شود. همچنین می توان این دارو را با دوز IU/Kg۴۵۰ یا IU۴۰۰۰۰ هفته ای یک بار زیرجلدی تجویز کرد.
اگر لازم بود بعد از ۴ هفته دوز را می توان تا IU۶۰۰۰۰ افزایش داد. افزایش هموگلوبین باید تدریجی باشد. میزان هموگلوبین نباید بیشتر از ml۱۰۰/g۲ در ماه شود و غلظت نهایی هموگلوبین ml۱۰۰/g۱۲ پیشنهاد می گردد.
پس از رسیدن به میزان هموگلوبین مورد نظر ممکن است مصرف اریتروپویتین تا یک ماه بعد از شیمی درمان ادامه داد.
۴ - جراحی: به منظور کاهش احتیاج به انتقال خون آلوژنیک، اریتروپویتین آلفا زیرجلدی ممکن است ۳ هفته قبل از جراحی با دوز IU/Kg۶۰۰ هفته ای یک بار و دوز چهارم در روز جراحی داده شود. اگر فرصت زمانی قبل از جراحی محدود است، می توان این دارو را با دوز IU/Kg۳۰۰ روزانه به مدت ۱۰ روز قبل از جراحی، روز جراحی و برای ۴ روز پس از آن تجویز کرد.
عوارض جانبی
هر دارو به موازات اثرات درمانی ممکن است باعث بروز بعضی عوارض ناخواسته نیز شود. اگرچه همه این عوارض در یک فرد دیده نمیشود در صورت بروز عوارض زیر با پزشک یا داروساز مشورت نمایید.
علایم شبه آنفلوآنزا مثل تب، احساس سرما، سردرد، درد مفاصل و عضلات، گیجی و خستگی است که به خصوص در شروع درمان بروز می کنند. بقیه عوارض شامل: بثورات جلدی، کهیر، تهوع و استفراغ، اسهال، افزایش کلسیم خون و واکنشهای موضعی در محل تزریق می باشد. گزارشهای نادری از واکنشهای شدید آنافیلاکتیک نیز موجود است. آپلازی گلبول قرمز با آنتی بادیهای خنثی کننده(PRCA) نیز در بیماران با نارسایی کلیوی مزمن به ندرت دیده شده است. افزایش متوسط تعداد پلاکتها در محدوده طبیعی ممکن است در حین درمان رخ دهد.
افزایش فشار خون، به خصوص در بیماران با ناراحتی کلیوی، اتفاقی معمول است که در ارتباط با افزایش سریع هماتوکریت می باشد. کریز هایپرتنسیو همراه با انسفالوپاتی و صرع حتی در بیمارانی که فشار خون پایین یا طبیعی دارند گزارش شده است.
در مواردی، ترومبوآمبولیسم که باعث سکته و ایسکمی میوکارد، حملات موقت ایسکمی و حوادث عروق مغزی، ترومبوز رگهای عمقی و آمبولی ریوی می باشد نیز رخ داده است. در فیستولهای سرخرگی-وریدی دیالیز، ترومبوز مجاری ممکن است اتفاق بیفتد، در ضمن احتمال انسداد سیستم دیالیز به علت افزایش هماتوکریت هم وجود دارد.
دوز بیش از حد: میزان حداکثر اریتروپویتین که می توان به طور ایمن به کار برد مشخص نشده، دوزهای بالای IU/Kg۶۰۰ سه بار در هفته بدون اثرات سمی استفاده شده است. به هر حال این رژیم دارویی چنانچه اندازه گیری هماتوکریت به درستی انجام نگیرد و دوز به درستی تنظیم نشود، می تواند منجر به پلی سایتمیا گردد.
شرایط نگهداری دارو:
دارو در دمای C º۸-۲ (یخچال) نگهداری شده و از یخ زدگی محافظت گردد.
دارو را تکان شدید ندهید، تکان دادن باعث غیرفعال شدن آن می شود.
در صورت مشاهده کدورت یا تغییر رنگ یا وجود ذرات معلق، از مصرف آن خودداری گردد.
به تاریخ انقضاء درج شده روی بسته بندی دقت شود.
در صورت آسیب دیدن بسته بندی از مصرف آن خودداری گردد.
دور از دسترس کودکان نگهداری شود.