روغن کنجد در بین روغنهای خوراکی به ملکه روغنها مشهور است. دانه کنجد بیشترین میزان روغن را در بین دانه های روغنی دیگر داراست. اما با وجود این تولید آن بسیار کمتر از دانه های دیگر نظیر سویا، آفتابگردان و کلزا است.
روغن کنجد به عنوان یک روغن با قیمت و کیفیت بالا شناخته می شود. این روغن بیشترین مقاومت و ماندگاری را در بین روغنهای خوراکی با درصد بالای چربی غیر اشباع دارد. نوع لیگنان و آنتی اکسیدانهای طبیعی موجود در این روغن باعث بروز مقاومت بسیار بالا در برابر اکسیداسیون و خواص فیزیولوژیکی ارزشمند روغن کنجد شده است.
روغن کنجد حاوی آنتی اکسیدانهای طبیعی است که باعث از بین رفتن سرطانهای خفته در بدن شده و موجب جلوگیری از سرطانهای دستگاه گوارش، پرستات و سینه میشود.
این روغن همچنین به دلیل دارا بودن ویتامین E موجب شفافیت و لطافت پوست می گردد.
ترکیب اسیدهای چرب روغن کنجد به گونه ای است که برای هر سه مصرف سرخ کردن، پخت و پز و سالاد قابل استفاده است (روغن کنجد به شرطی قابل مصرف برای سرخ کردنی و پخت و پز میباشد که تصفیه شده باشد و روغن بکر کنجد فقط برای سالاد قابل استفاده است).
خواص روغن کنجد:
روغن کنجد باعث افزایش جذب کلسترول خوب (HDL) و کاهش کلسترول بد خون (LDL) می شود. فشار خون در افراد مبتلا به فشار خون بالا را کاهش میدهد و ضمن آنکه مانع از تصلب شرائین و بسته شدن عروق می شود، از بروز سکته قلبی جلوگیری میکند.
خواص آنتی اکسیداسیونی فوق العاده به دلیل وجود دو ماده شیمیائی Sesamol و Sesamin آنتی اکسیدانها با رادیکالهای آزادی که به سلولها آسیب میرسانند و به روند پیری سرعت میبخشند مقابله میکند.
روغن کنجد تحریک پذیری غشاء مخاطی را کم می کند.
این روغن برای درمان سرفه، یبوست، آرتریت و پوست خشک توصیه میشود.
خواص شیمیائی:
روغن کنجد به گروه اسیدهای اولئیک - لینولئیک تعلق دارد. این روغن کمتر از ۱۵ درصد اسید چرب اشباع دارد و بیش از ۸۵ درصد مجموع اسیدهای چرب آن غیر اشباع است.
استرولها (Sterols):
روغن کنجد در مقایسه با سایر روغنهای گیاهی، مواد غیر قابل صابونی (حدود ۲ درصد) بیشتری دارد. مواد غیر قابل صابونی شامل استرولها، تریترپنها و تریترپن الکلها، توکوفرولها و لیگنان های کنجد میباشد.
روغن کنجد یکی از منابع غنی استرولهای گیاهی(فیتواسترول) میباشد. فیتواسترولها یا استرولهای گیاهی رقیب کلسترول در جذب هستند. بنابراین مصرف فیتواسترول موجب کاهش کلسترول خون و در نتیجه جلوگیری از حملات قلبی و عروقی می شود.
فیتو استرولها و به طور خاص بتاسیتوسترول از رشد سلولهای سرطان کولون، سرطان پروستات و سرطان سینه جلوگیری میکنند.
توکوفرولها (Tocopherols):
شهرت روغن کنجد به خاطر مقاومت در برابر اکسید شدن آن است. یک از دلایل این مقاومت بیش از حد بخاطر وجود توکوفرول در این روغن است و میزان آن در روغن کنجد ۱۲۰۰ میلی گرم بر کیلوگرم است. گاماتوکوفرول بیشترین میزان موجود در روغن کنجد را شامل می شود و پس از آن دلتا و آلفا هستند که حدود ۵ درصد توکوفرول موجود در روغن کنجد را شامل میشوند.
در بین اقسام مختلف ایزومرهای توکوفرول، گاماتوکوفرول قویترین آنتی اکسیدان موجود در روغنها می باشد.
این خاصیت آنتی اکسیدانی، مانداگاری این روغن را در برابر حرارت در مقایسه به روغنهای دیگر بسیار افزایش داده است. مقاومت اکسیداتیور روغن کنجد در برابر حرارت ۱۱۰ درجه سانتیگراد ۵/۱۷ ساعت می باشد، که این روغن را در دسته روغنهای با مقاومت بالا قرار می دهد. همچنین نقطه دود این روغن ۲۲۷ درجه سانتیگراد می باشد.
شایان ذکر است مقاومت حرارتی روغنهای مخصوص سرخ کردنی در همین دما حداکثر ۱۴ ساعت میباشد، لذا از این روغن می توان در مصارف سرخ کردنی عمیق با طیب خاطر استفاده نمود.