میکروفیلتر یا فیلتر هپا به عنوان یک جز برای جذب ذرات معلق در هوا در حالت ایده آل تا قطر ۰.۰۱ میکرون شناخته می شود که کاربردهای زیادی از منازل مسکونی تا خودروهای رزمی دارد. استاندارد های مربوط به هپا عموما توسط دپارتمان انرژی امریکا تعیین می گردد. عموما این استانداردها برمبنای جذب ذرات با قطر متوسط ۳/. میکرومتر تا ۹۷/۹۹ درصد بنا شده اند.
فیلترهای هپا از مجموعه ای از فیبرهای متخلخل تشکیل شده است. این فیبرها عموما از نوع فایبرگلاس می باشند وضخامتی به اندازه ۵/۰ تا ۲ میلیمتر را دارا می باشند. عوامل موثر در عملکرد فیلتر ضخامت فیبر، عمق فیلتر و سرعت ورودی هوا می باشد. فاصله هوایی بین فیبرهای فیلتر هپا بیش از ۳/۰ میکرومتر است. فرض رایج به اینکه هپا همانند یک الک رفتار می کند که در آن کوچکترین اجزا از بزرگترین ورودی عبور می کند فرض کاملا غلطی است.
برخلاف فیلترهای غشایی ، فیلترهای هپا به منظور کوچکترین ذرات و آلودگی ها طراحی شده اند. این اجزا از طریق سه مکانیزم زیر به دام انداخته می شوند:
۱- حائل گشتن: یعنی اجزایی که در داخل خط جریان هوا قرار دارند و شعاع یکی از فیبرها را دارا هستند، می توانند به آن بچسبند.
۲- گیر انداختن: یعنی اجزای بزرگ به دلیل اینکه باید در یکی از مسیرهای جریان قرار گیرند، نمی توانند از فیبرها خلاصی یابند.
۳- نفوذ، یک مکانیزم افزایشی که به موجب برخورد ذرات با قطر کوچک تر، مخصوصا با قطر کمتر از ۱/۰ میکرومتر، با مولکول های هوا موجب به تاخیر افتادن برای قرارگیری در مسیر جریان می شود. که این پدیده احتمال جذب ذره به وسیله یکی از دو مکانیزم فوق را افزایش می دهد. در حقیقت این برخورد ذرات با جریان هوا آن ها را از مسیر مستقیم خارج می کند و احتمال جذب توسط فیلتر را بالا می برد.
هود لامینار فلو
برای ذرات با قطر کمتر از ۱/. میکرومتر فرآیند نفوذ و فرآیندهای حائل گشتن و گیر انداختن برای ذرات با قطر بالای ۴/۰ موثر هستند. در این بین، برای قطر نفوذ ۳/۰ میکرومتر هر دو فرآیند حائل گشتن و گیر انداختن به طور نسبی ناکارآمد هستند. به همین دلیل به هنگام دسته بندی عملکرد فیلترهای هپا قطر را به عنوان مرجع در نظر می گیرند.
باید توجه گردد که برای فیلترهای هپا نمی توان انتظار جذب گازهای شیمیایی بو، دود و امثال آن ها را داشت و برای جذب چنین عواملی باید از فیلتر کربن فعال استفاده نمود.
ذکر این نکته ضروری است که براساس استانداردهای موجود حداقل مقاومت فیلترهای هپا در برابر جریان هوا و یا افت فشار معمولا در فشار ۳۰۰ پاسگال رخ می دهد.
فیلترهای هپا می توانند به عنوان بخشی از سامانه های فیلتراسیون به کار روند. این فیلترها حتی برای تنگی نفس و حساسیت های فصلی مناسب هستند؛ به این دلیل که هپا توانایی جذب حتی گرده های داخل هوا را نیز دارد.