اسید استیک با فرمول شیمیایی (CH۳COOH)، یک اسید کربوکسیلیک مصنوعی با خاصیت ضد قارچ و ضد باکتری می باشد، نام دیگر این ترکیب اتانوئیک اسید است. این اسید بسیار خورنده می باشد و در هر نسبتی با آب حل می شود. اسید استیک از نظر زیست شناختی یک واسطه مهم متابولیکی است و به طور طبیعی در مایعات بدن و شیره گیاهان وجود دارد. این اسید در صنعت نیز بسیار پرکاربرد است که در بخش کاربرد ها به قسمتی از آن اشاره می کنیم.
ویژگی های فیزیکی و شیمیایی:
از نظر ظاهری ترکیب بی رنگی است و بویی شبیه به سرکه دارد.
نقطه جوش ۱۱۷٫۹ درجه سانتی گراد.
نقطه ذوب ۱۶٫۶ درجه سانتی گراد.
در آب، اتانول، اتر و ستون حل می شود.
جرم ملکولی ۶۰٫۰۵ گرم بر مول.
اسید استیک چگونه وارد محیط می شود؟
اسید استیک می تواند در اثر تخلیه و انتشار از صنایع وارد محیط شود. سوزاندن پلاستیک یا لاستیک و دود خروجی از وسایل نقلیه نیز ممکن است اسید استیک را در محیط آزاد کند. هنگامی که در خاک رها می شود، در هوا تبخیر می شود و در آنجا به طور طبیعی توسط نور خورشید تجزیه می شود. انتظار می رود سطح اسید استیک در محیط پایین باشد.
قرار گرفتن در معرض استیک اسید
انسان به طور طبیعی مقادیر کمی اسید استیک تولید می کند. نقش مهمی در متابولیسم چربی ها و کربوهیدرات ها در بدن دارد. اسید استیک به طور طبیعی در برخی از غذاهای فرآوری نشده از جمله میوه وجود دارد و در برخی از غذاها به عنوان یک افزودنی وجود دارد. قرار گرفتن در معرض سطوح پایین اسید استیک در محیط زیست، به عنوان بخشی از رژیم غذایی معمولی و استفاده صحیح از محصولات خانگی، عوارض نامطلوبی برای سلامتی ایجاد نمی کند. قرار گرفتن در معرض سطوح بالاتر اسید استیک به احتمال زیاد در محیط های شغلی رخ می دهد. با این حال، سطوح ایمن برای محافظت از کارمندانی که ممکن است در محل کار در معرض اسید استیک قرار گیرند، اعمال می شود. چنین سطوحی کمتر از آنهایی است که تصور می شود باعث ایجاد اثرات مضر می شوند. بنابراین در کل ضرر و زیان خاصی به انسان وارد نمی کند.
قرار گرفتن در معرض استیک اسید چگونه می تواند بر سلامتی شما تأثیر بگذارد؟
وجود اسید استیک در محیط همیشه منجر به قرار گرفتن در معرض آن نمی شود. برای اینکه عوارض جانبی منفی روی سلامتی ایجاد کند، باید با آن تماس داشته باشد. ممکن است با تنفس یا خوردن آن یا تماس پوستی با آن، در معرض اسید استیک قرار بگیرید. به دنبال قرار گرفتن در معرض هرگونه ماده شیمیایی، عوارض جانبی نامطلوبی که ممکن است با آن روبرو شوید به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله میزان قرار گرفتن در معرض (دوز)، نحوه قرار گرفتن در معرض، مدت زمان قرار گرفتن در معرض، شکل ماده شیمیایی و…
قرار گرفتن در معرض سطح پایین اسید استیک از رژیم غذایی و یا استفاده صحیح از محصولات حاوی اسید استیک، عوارض جانبی نامطلوبی برای سلامتی ایجاد نمی کند.
قرار گرفتن در معرض محلول های رقیق استیک اسید ممکن است باعث تحریک شود. استنشاق بخار اسید استیک ممکن است باعث تحریک چشم و حلق و سرفه شود.
قرار گرفتن در معرض محلول های غلیظ تر استیک اسید (> ۲۵٪) می تواند باعث آسیب خوردگی شود.
تنفس بخار با میزان بالای اسید استیک می تواند باعث تحریک چشم، بینی و گلو، سرفه، سفت شدن قفسه سینه، سردرد، تب و گیجی شود. در موارد جدی آسیب به مجاری تنفسی، ضربان قلب سریع و آسیب چشم می تواند رخ دهد. تجمع مایع در ریه ها ممکن است رخ دهد و بهبود آن ممکن است ۳۶ ساعت طول بکشد.
خوردن غلظت های بالاتر باعث سوزش فوری دهان و گلو، مشکل در تنفس، آبریزش، مشکل در بلع ، درد معده و استفراغ می شود (ممکن است در استفراغ خون وجود داشته باشد).
تماس پوست با اسید استیک قوی می تواند باعث درد، سوختگی و زخم شود. تماس چشمی باعث درد، لرزش پلک، آبریزش چشم، التهاب، حساسیت به نور و سوختگی می شود.
اگر در معرض استیک اسید قرار گرفتید چه باید کرد؟
قرار گرفتن در معرض سطوح اسید استیک همانطور که در سرکه خانگی وجود دارد باعث آسیب نمی شود. اگر در معرض اسید استیک غلیظ تر قرار بگیرید:
شما باید خود را از منبع قرار گرفتن در معرض حذف کنید.
اگر روی پوست خود اسید استیک دارید، لباس های آلوده درآورید، منطقه آسیب دیده را با آب ولرم و صابون به مدت حداقل ۱۰ تا ۱۵ دقیقه بشویید و به دنبال مشاوره پزشکی باشید.
در صورت وجود اسید استیک در چشمان خود، چشم آسیب دیده را با آب ولرم به مدت حداقل ۱۰ تا ۱۵ دقیقه آبیاری کنید و به دنبال مشاوره پزشکی باشید.
در صورت استنشاق یا خوردن استیک اسید، بلافاصله با پزشک مشورت کنید.
کاربرد اسید استیک در صنعت:
در صنایع شیمیایی (به عنوان پیش ماده برای تولید استر، سرکه، انیدرید اسید مورد استفاده قرار می گیرد).
در صنایع غذایی (برای تولید انواع سس ها مانند مایونز و کچاب و تولید سرکه استفاده می شود).
در صنایع پزشکی (از محلول یک درصد به عنوان ضد عفونی کننده برای از بین بردن عفونت مورد استفاده قرار میگیرد).
در صنعت چسب سازی نیز بسیار پرکاربرد است.