صمغ گوارگام نوعی پلیساکارید بوده که متعلق به دسته فیبرهای محلول است. فیبرها توسط بدن جذب نمیشوند و فیبرهای محلول مانند صمغ گوار به طور دست نخورده از معده و روده کوچک عبور میکنند و توسط باکتریهای روده بزرگ تخمیر میشوند.
خاصیت اصلی صمغ گوار توانایی آن در ایجاد ژل چسبناک در تماس با آب است و استفاده از آن در تعدادی از محصولات به همین دلیل است. حتی در غلظتهای کوچک (۱ تا ۲%)، صمغ گوارگام ژلی در آب تشکیل میدهد که ویسکوزیته آن به سختی تحت تأثیر تغییرات pH محلول قرار میگیرد. تشکیل ژل از طریق پیوندهای شیمیایی متقابل شامل واحدهای ساکارید گالاکتوز و مانوز انجام میشود، این منجر به تشکیل یک شبکه پلیمری میشود که آب را در داخل آن به دام میاندازد و گسترش می یابد. صمغ از نظر شیمیایی بی اثر و در برابر روغنها، حلالها و گریسها مقاوم است.
کاربرد صمغ گوارگام
صمغ گوار که به عنوان مکمل غذایی استفاده میشود، اهداف مختلفی مانند درمان یبوست، اسهال، کمک به درمان چاقی، دیابت، کاهش کلسترول و غیره دارد. استفاده از آن در صنایع غذایی و آشامیدنی، داروسازی، خوراک دام، تغذیه انسان، لوازم آرایشی، کاغذسازی و حتی مواد منفجره نیز گسترده است. صمغ گوار به عنوان یک عامل غلیظ کننده برای ایجاد ویسکوزیته، تثبیت کننده، اطمینان از پراکندگی صحیح سایر اجزای فرمول استفاده میشود.
به عنوان مثال، در فرمولهای بستنی، صمغ گوارگام ویسکوزیته را افزایش میدهد و از تشکیل کریستالهای یخ جلوگیری میکند. صمغ گوار همچنین در محصولات پخته شده، لبنیات، سسها، مخلوط ژلاتین، ژلهها و سایر دسرها یافت میشود، زیرا بافت غذا را بهبود میبخشد و فرمول را تثبیت میکند. افزودن صمغ گوار علاوهبر بهبود خصوصیات فیزیکی غذاها باعث افزایش فیبر آن نیز میشود.
صمغ گوار به دلیل ویژگیهای فیزیکوشیمیایی آن برای استفاده در اشکال دارویی که منجر به آزادسازی کندتر و پایدارتر داروها در بدن و همچنین آزادسازی مستقیم داروها در روده مورد مطالعه قرار گرفته است.
استفاده از صمغ گوار با فواید متعددی همراه است.
۱- کاهش جذب کلسترول و گلوکز
گوارگام با تشکیل ژل در روده، مانع از جذب کلسترول و گلوکز میشود که میتواند برای درمان چربی خون و دیابت بسیار مفید باشد.
علاوهبر این، محققان بر این باورند که صمغ گوار نه تنها ممکن است با کاهش جذب آن از غذا، سطح کلسترول را کاهش دهد، بلکه با افزایش ترشح نمکهای صفراوی، که در کبد از کلسترول تولید میشود، نیز افزایش مییابد. این امر استفاده از کلسترول درون زا را افزایش میدهد و به کاهش غلظت آن در گردش کمک میکند.
۲- کاهش اشتها
صمغ گوار میتواند با افزایش حجم معده و روده به کاهش وزن کمک کند و منجر به احساس سیری شود. بنابراین، تمایل به این است که فرد کمتر گرسنه باشد و کمتر غذا بخورد و کالری کمتری مصرف کند.
۳- کاهش فشار خون
مصرف صمغ گوارگام با هر وعده غذایی میتواند به کاهش فشار خون در افراد مبتلا به فشار خون کمک کند. یک نظرسنجی از مردان دارای اضافه وزن خفیف نشان داد که با مصرف مکمل صمغ گوار به مدت ۲ هفته، فشار خون ۹ درصد کاهش یافته است.
۴- برای آترواسکلروز مفید است
برخی از مطالعات نشان دادهاند که صمغ گوار به شکل نیمه هیدرولیز شده آن میتواند در پیشگیری و کاهش پلاکهای آترواسکلروتیک در موشهای مبتلا به دیابت نوع ۱ موثر باشد.
نتیجه گیری
مصرف صمغ گوارگام در بسیاری از موارد به شرط رعایت دوزهای صحیح و رعایت نکات احتیاطی بی خطر و برای سلامتی مفید تلقی میشود.